سیستم بانکداری ذخیره‌ کسری (Fractional Reserve Banking) چیست؟

هنگامی‌ که به حساب بانکی خود پول واریز میکنید، بانک این سرمایه را صرفاً در گاو صندوقی در زیرزمین یا هر جای دیگر پنهان نمی‌کند. درعوض، سرمایه‌ی شما را به افراد یا شرکت‌هایی که نیاز دارند، وام می‌دهد.

به لطف سیستم بانکداری ذخیره‌ کسری، هنگامی‌که بانک پول شما را به دیگران وام می‌دهد، در واقع پول تولید می‌کند.

بانکداری ذخیره‌ کسری

در سیستم بانکداری امروزه، هنگامی‌که سپرده‌گذاران بخواهند از سپرده‌های خود برداشت کنند، بانک‌ها تنها موظف هستند بخش کوچکی از این سپرده‌ها را نزد خود ذخیره کنند. اما چرا؟ چرا بانک‌ها کل پول ما را نزد خود نگه نمی‌دارند؟

فدرال رزرو، بانک مرکزی ایالات‌متحده‌ی آمریکا، این‌گونه توضیح می‌دهد:

این حقیقت که بانک‌ها ملزم به ذخیره‌ی تنها بخشی از سرمایه‌های سپرده‌شده نزد خود هستند، یکی از اصول حرفه‌ی بانکداری به‌حساب می‌آید. بانک‌ها از سپرده‌گذاران خود سرمایه قرض می‌کنند (از آن‌هایی که در بانک پس‌انداز می‌کنند) و در عوض این سرمایه‌ها را به افراد متقاضی وام می‌دهند.

بانک‌ها بابت وام پرداختی، از افراد وام‌گیرنده وجه بیش‌تری (نرخ سود بالاتر) نسبت به میزان پول اولیه دریافت می‌کنند. اگر بانک‌ها پس از آنکه ذخایر موردنیاز خود را تأمین کردند از سرمایه‌های در دست خود به دیگران وام ندهند، سپرده‌گذاران مجبور خواهند شد برای نگهداری از سرمایه‌های خود به بانک‌ها حق سرویس بدهند. در مجموع، برای اقتصاد و سیستم بانکداری حفظ تنها بخشی از سپرده‌ها عملی بسیار تأثیرگذار خواهد بود. سیستم ذخیره‌ کسری به بانک‌ها این امکان را می‌دهد که بتوانند پول تولید کنند.

بانکداری ذخیره‌ کسری چگونه کار می‌کند؟

هنگامی‌که پولتان را در بانک سپرده می‌کنید، بانک موظف است میزان مشخصی یا درصدی از این پول را نزد خود نگه دارد، اما می‌تواند مابقی پول را به متقاضیان وام بدهد.

به‌عنوان‌مثال، اگر ۱۰۰ هزار دلار در بانک سپرده کنید و نرخ ذخیره‌ی بانک ۱۰ درصد باشد در نتیجه، بانک باید ۱۰ هزار دلار از پول شما را نزد خود ذخیره کند و می‌تواند ۹۰ هزار دلار باقی‌مانده را به متقاضیان قرض بدهد.

در اصل، بانک ۱۰۰ هزار دلار دریافت کرده و با افزودن این پول به اعتبار حسابتان و سپس قرض دادن ۹۰ هزار دلار باقی‌مانده به فردی دیگر آن را به ۱۹۰ هزار دلار تبدیل می‌کند. به همین ترتیب اگر پیش برویم خواهید دید که ۱۰۰ هزار دلار اولیه‌ی شما با نرخ ذخیره‌ی ۱۰ درصد به مرور زمان درنهایت به … دلار تبدیل خواهد شد.

این روند بدین‌صورت خواهد بود:

و به همین ترتیب ادامه خواهد داشت.

درنهایت ۱۰۰ هزار دلار اولیه‌ی شما با نرخ ذخیره‌ی ۱۰ درصد به ۱ میلیون دلار تبدیل خواهد شد.

برای آنکه متوجه شوید به‌صورت تئوری سیستم بانکداری ذخیره‌ کسری با سپرده‌ی اولیه‌ی شما دقیقا چه میزان پول می‌تواند تولید کند، از معادله‌ی ضریب فزاینده‌ی پولی استفاده کنید:

مجموع پول تولیدشده : سپرده‌ی اولیه x (نرخ ذخیره/۱ )

به عنوان مثال، اگر بخواهیم با اعداد ذکرشده در بالا این معادله را حل کنیم، خواهیم داشت:

(۱/۰.۰۱) * $۱۰۰,۰۰۰ = $۱,۰۰۰,۰۰۰

منبع: learningmarkets