توضیح اتریوم و نحوه کار آن به زبان ساده

در این مقاله به زبان کاملا ساده و بدون کمترین اشاره به مسائل فنی در خصوص ماهیت و هدف اتریوم صحبت می‌کنیم. توجه داشته باشید که این مقاله به زبان ساده و برای افراد مبتدی نوشته شده و برای درک کامل‌تر از اتریوم بهتر است مقاله «اتریوم چیست؟» را بخوانید. در خصوص نحوه کار دقیق و فنی اتریوم نیز می‌توانید مطلب «اتریوم چگونه کار می‌کند؟» را مطالعه کنید.

هدف اتریوم چیست؟

برای درک بهتر هدف اتریوم، بهتر است کمی درباره چگونگی کار اینترنت فکر کنید. در حال حاضر وقتی شما اطلاعات شخصی خود (مثل نام و آدرس) را در اختیار یک وب‌سایت یا شرکت خدماتی آنلاین قرار می‌دهید، آن اطلاعات روی سیستم کامپیوتری (سرور) آن‌ها ذخیره می‌شوند.

به اطلاعاتی فکر کنید که روی سرورهای صدها شرکت ثبت شده‌اند. نام شما، شماره تلفن، موجودی بانکی حساب‌ها، اعتبارات و سوابق، پیامک‌ها، ایمیل‌ها، داده‌های پزشکی و حتی تصاویر شخصی شما. این لیست پایان ندارد.

در اطراف شما شبکه‌های بی‌شماری از سرورهای کامپیوتری قرار دارند که اطلاعات را می‌بلعند. بیشتر این سرورها توسط غول‌های فناوری مانند مایکروسافت، گوگل، فیس‌بوک، آمازون و … راه‌اندازی شده‌اند.

از نظر کار با این شرکت‌ها همه چیز خوب به نظر می‌رسد اما در بحث حریم خصوصی و امنیت، وضعیت به شدت فاجعه‌وار است. شما مجبور به اعتماد کورکورانه هستید که اطلاعات شما فقط برای ورود به سیستم یا فراموشی رمز عبور استفاده می‌شود نه چیز دیگر.

همچنین خطر هک در این سرورهای متمرکز همواره وجود دارد. تاکنون شرکت‌های بزرگی مثل دراپ‌باکس، استارباکس، فیس‌بوک، اوبر و حتی گوگل با هک یا نابودی اطلاعات مواجه شده‌اند.

اتریوم برای حل مشکلات حریم خصوصی، امنیت و ساختن دنیایی غیرمتمرکز پا به عرصه گذاشت.

پیدایش اتریوم

در سال ۲۰۱۳، ویتالیک بوترین و چند برنامه نویس جوان یک راهکار نوین به اسم اتریوم خلق کردند تا بتواند برای همیشه ما را از اعتماد به شرکت‌های بزرگ بی نیاز کند.

اتریوم یک شبکه انقلابی است چرا که برای اولین بار ایده اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز را عملی کرد بدون اینکه نیاز به شرکت‌های سوم شخص مثل گوگل باشد.

در این شبکه، داده‌ها توسط یک یا چند نهاد متمرکز کنترل یا ذخیره نمی‌شوند و به طور خودکار می‌توانند بدون توقف تا ابد به کار خود ادامه دهند. با اینکه هزینه‌های این شبکه هنوز بالاست اما یکی از اهداف دیگر این شبکه، ارزان‌تر بودن نسبت به سیستم‌های متمرکز است.

به این ترتیب حریم خصوصی به معنای واقعی در شبکه اتریوم وجود خواهد داشت و اصل اعتمادزدایی (بدون نیاز به اعتماد) برقرار می‌شود. هدف اتریوم این است که با به هم پیوستن کامپیوترهای کوچک از سراسر دنیا، یک کامپیوتر بزرگ به اسم «کامپیوتر جهانی» شکل بگیرد که تمام فرایندها را تحت پوشش قرار دهد. یک کامپیوتر غیرمتمرکز برای همه به جای چندین کامپیوتر متمرکز.

با بررسی فروشگاه‌های برنامه، لیستی طویل از برنامه‌هایی را مشاهده می‌کنید که برای زنده بودن و بقا مجبور به تکیه کردن به شرکت‌های بزرگ هستند. از نرم افزارهای بانکی تا پزشکی همه و همه از سرورهای متمرکز استفاده می‌کنند. اگر شرکت‌های بزرگی مثل گوگل و اپل از برنامه‌های شما خوششان نیاید به سادگی می‌توانند آن را از دور خارج کنند.

اتریوم کاری در جهت مخالف انجام می‌دهد: این پلتفرم قصد دارد تا برای دسترسی و استفاده از برنامه‌ها، دست واسطه‌ها را کوتاه کند. به زبان ساده، همه می‌توانند مالک یک برنامه باشند بدون اینکه آسیبی به برنامه برسد.

ایده اتریوم این است که هر کس بتواند از این شبکه غیرمتمرکز و بزرگ برای اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده کند. هیچ‌ اجازه و مجوزی لازم نیست چراکه دیگر سلیقه واسطه‌ها وارد کار نمی‌شود.

یک پلتفرم آزاد و بدون نیاز به اعتماد

اتریوم را به عنوان پلتفرمی در نظر بگیرید که به هرکس در هر جای دنیا فارغ از هر نژاد و ملیتی اجازه اجرای برنامه‌های کاربردی را می‌دهد.

از آنجایی که این برنامه‌ها دیگر از سرورهای متمرکز استفاده نمی‌کنند از آن‌ها به عنوان برنامه‌های غیرمتمرکز (دی‌اپ – Dapp) یاد می‌شود.

اتریوم توسط خالق آن، ویتالیک بوترین یا تیمش کنترل نمی‌شود. اگر چه آن‌ها می‌توانند به توسعه شبکه کمک کنند و تاثیراتی روی آن داشته باشند، اما تا زمانی که جامعه موافق نباشد، هیچ‌گونه تغییری روی آن ممکن نیست.

نکت: البته روی این موضوع همیشه بحث وجود دارد که بر خلاف بیت کوین، توسعه دهندگان می‌توانند نقش پررنگ‌تری را در آینده با خرید اتریوم بازی کنند و این خیلی با آرمان غیرمتمرکزسازی در همه چیز مطابق نیست.

کاربران اتریوم در سراسر دنیا قرار دارند و کامپیوترهای خود را به صورت داوطلبانه برای کمک به شبکه اختصاص می‌دهند. تراکنش‌ها در این شبکه مانند بیت کوین همتا به همتا (۲P۲) هستند.

کاربران اتریوم بدون اینکه یکدیگر را بشناسند یا نیاز باشد به یکدیگر اعتماد کنند، به صورت کاملا خودکار با یکدیگر کار می‌کنند. شما می‌توانید بدون وارد کردن اطلاعات شخصی خود در شبکه اتریوم فعالیت کنید.

اتریوم چگونه کار می‌کند؟

تصور کنید دو نفر با تلفن‌‌های هوشمند خود به یکدیگر پیام می‌فرستند.

احتمالا این دو فرد از نرم افزارهایی مانند واتس‌اپ، فیس‌بوک یا اسکایپ برای پیام‌رسانی استفاده می‌کنند که توسط غول‌های فناوری اجرا می‌شوند. وقتی پیام ارسال می‌شود، به بیان ساده این پیام ابتدا از سرور شرکت‌ها می‌گذرد و سپس به دست گیرنده می‌رسد.

از آنجایی که شرکت‌های بزرگ پیام‌رسان کنترل نرم‌افزار خود را در دست دارند، قادر به کنترل و دسترسی به تمام پیام‌های ارسال شده خواهند بود. آن‌ها همچنین به اطلاعات شخصی شما یا تصاویر و ویدئوهایی که در پیام‌های خود ارسال می‌کنید، دسترسی دارند. با این حجم از اطلاعات هر کاری می‌توان انجام داد.

سرورهای شرکت ممکن است هک شود یا به سادگی اطلاعات کاربری را به فروش برساند، چیزی که در رسوایی بزرگ فیس‌بوک شاهدش بودیم.

حالا فرض کنید به جای سرورهای متمرکز، این دو نفر از پیام‌رسانی روی شبکه غیرمتمرکز اتریوم استفاده کنند.

سیستم اتریوم توسط یک یا چند شرکت خاص کنترل نمی‌شود بلکه این کار توسط شبکه‌ای از تمام کامپیوترهای موجود در شبکه صورت می‌گیرد.

وقتی فردی دکمه ارسال را می‌زند، این پیام به بیان ساده بین شبکه اتریوم به گردش می‌افتد و در نهایت به گیرنده می‌رسد. قسمت جالب اینجاست که پیام شما رمزنگاری شده است و هیچ‌کس جز گیرنده قادر به خواندن آن نخواهد بود.

در پشت صحنه همه چیز با شبکه‌های متمرکز متفاوت است اما می‌توان برنامه‌هایی طراحی کرد که کاربران اصلا متوجه تفاوت متمرکز یا غیرمتمرکز بودن نشوند و بدون هیچ دانش فنی بتوانند از حریم خصوصی کامل بهره‌مند شوند. البته هنوز از نظر سرعت و کارآمدی برنامه‌های متمرکز بسیار قدرتمندتر هستند. فراموش نکنیم که قیمت اتریوم هنوز راه زیادی در پیش دارد.

قراردادهای هوشمند اتریوم

برنامه‌های غیرمتمرکز به صورت خودکار کار می‌کنند. بدون وابستگی به هیچ واسطه‌ای. علت این موضوع استفاده از قراردادهای هوشمند است.

قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که برای انجام خودکار یک سری از دستورالعمل‌ها تنظیم می‌شوند.

قراردادهای هوشمند را می‌توانید مانند دستگاه‌های خرید نوشابه و تنقلات در نظر بگیرید که برای فروش خودکار محصولات متنوع طراحی شده‌اند. مثال:

• قیمت هر نوشابه ۲۰۰۰ تومان
• اگر خریدار ۲۰۰۰ تومان پرداخت کرد: ۱ نوشابه تحویل شود
• اگر خریدار کمتر از ۲۰۰۰ تومان پرداخت کرد: نمایش یک پیغام خطا
• اگر خریدار پرداخت کرد و نوشابه موجود نبود: برگشت پول

مهمترین ویژگی‌ قراردادهای هوشمند این است که به لطف بلاک چین، پس از پیاده‌سازی و اجرا قابل تغییر یا توقف نخواهند بود. قرارداد هوشمند با توجه به شرایطی که برایش تعیین شده است، مفاد قرارداد را به طور خودکار اجرا می‌کند.

مثال دیگر:

فرض کنید برنامه‌نویسی قصد دارد قرارداد هوشمندی تنظیم کند که پس از مرگش و در صورت تایید پزشکی، تمام داراییهایش به صورت خودکار به خیریه تعلق بگیرد. او می‌تواند قرارداد هوشمند خود را به عنوان مثال به سازمان ثبت احوال متصل کند که در صورت محرز شدن مرگش، قرارداد را اجرا کند. با این حال زمانی که قرارداد هوشمند به واسطه‌های بیرونی وابسته می‌شود، تمرکززدایی در آن زیر سوال می‌رود. به عنوان نمونه در مثال بالا سازمان ثبت احوال متمرکز است و می‌توان اطلاعات مربوط به فوت را تغییر داد. به این مشکل، مشکل اوراکل می‌گویند.

با این حال ذات قراردادهای هوشمند این گونه است که هیچ یکی از طرفین مجبور به اعتماد به یکدیگر نیستند. قرارداد هوشمند مانند یک قاضی عادل بین طرفین عدالت را برقرار می‌کند. البته عدالت برای قرارداد هوشمند چیزی است که نوشته شده حتی اگر از نظر اخلاقی کاملا ناعادلانه باشد.

اتر چیست؟

بسیاری از برنامه‌های اتریوم و قراردادهای هوشمند نیازمند تبادلات مالی هستند. به دلیل اینکه اتریوم کاملا دیجیتال است، نیاز به یک دارایی و روش پرداخت در این شبکه حس می‌شود.

در سیستم اتریوم تمامی پرداخت‌های با استفاده از ارز دیجیتال داخلی شبکه انجام می‌شود. نام این ارز اتر است. هر زمان که نیاز به انتقال ارزش در یک قرارداد هوشمند باشد، اتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بر خلاف پول‌های رایج سنتی مثل دلار، اتر ۱۰۰ درصد دیجیتال است به همین دلیل می‌تواند مستقیما در کد قراردادهای هوشمند ذخیره شود. فقط با اتر است که قرارداد هوشمند می‌تواند به جا به جایی ارزش بپردازد.

علاوه بر قراردادهای هوشمند، ماینرها می‌توانند با کامپیوترهای قدرتمند خود به شبکه در انجام تراکنش‌ها و امنیت کمک کنند و به عنوان پاداش اتر دریافت نمایند. برای پرداخت کارمزدهای شبکه هم از اتر استفاده می‌شود. برای همین دلایل به اتر سوخت شبکه اتریوم هم می‌گویند زیرا اگر نبود، هیچ جریانی در شبکه شکل نمی‌گرفت.