معاملات مارجین (Margin Trading) در ارزهای دیجیتال چیست؟

معامله مارجین، روشی برای خریدوفروش و معامله دارایی است که از سرمایه‌ای که توسط شخص ثالث تامین و فراهم می‌شود، بهره می‌گیرد. در مقایسه با انواع روش‌های معمولی معامله، حساب‌های مارجین به معامله‌گران با استفاده از اهرم‌ها، امکان دسترسی به مقادیر بیشتری از سود (و همچنین ضرر) را می‌دهند. در ادامه با ارز دیجیتال همراه باشید تا نگاه دقیق‌تری به مفهوم مارجین تریدینگ بیاندازیم.

سرمایه‌گذاران نترسی که احساس می‌کنند نوسانات شدید بازار ارزهای دیجیتال به‌اندازه کافی هیجان‌انگیز نیست، می‌توانند از امکانات معاملات مارجین که امروزه بسیاری از صرافی‌ها آن را ارائه می‌دهند، استفاده کنند.

معاملات مارجین با استفاده از اهرم، می‌تواند از لحاظ تئوری سود بسیاری را به ارمغان آورده و همچنین ممکن است نقطه مقابل آن نیز رخ دهد که سرمایه‌ای بیش از حد انتظارتان را از دست بدهید. به همین ترتیب، برخی از صرافی‌ها، انتظار بیشتری از تریدرهای مارجین داشته و در تأیید هویت آنها سخت‌گیری بیشتری را اتخاذ کرده یا حتی شروطی را برای واجد شرایط بودن آنها تعیین می‌کنند.

اکنون قصد داریم نگاه مختصری به تعریف مارجین تریدینگ و نحوه انجام آن انداخته و خطرات و مزایای احتمالی آن را مورد بررسی قرار دهیم.

معاملات مارجین به زبان ساده

معاملات مارجین در ارزهای دیجیتال، تفاوت عمده‌ای با معاملات مارجین مربوط به اوراق بهادار سنتی‌تر مانند سهام و اوراق قرضه ندارد. ایده اصلی این است که شما سرمایه اولیه خود را توسط قرض گرفتن پول و استفاده از اهرم، افزایش می‌دهید. این مسئله معمولاً توسط یک نسبت، بیان می‌شود.

برای مثال، سپرده گذاری ۵ دلاری به‌وسیله اهرمی با نسبت ۵:۱ (یک به پنج) به این معناست که شما در بازار آزاد به میزان ۲۵ دلار شرط می‌بندید. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که شما باید در هر حال، پول قرض گرفته شده را بازگردانید. پس در تمام معاملات مارجین، سود به‌دست آمده باید به‌گونه‌ای تخمین زده شود که علاوه بر وام دریافت شده، کارمزد مربوط به پول اضافی قرض گرفته‌شده را نیز تحت پوشش قرار دهد.

معامله مارجین می‌تواند برای هر دو موقعیت فروش استقراضی (short) و خرید استقراضی (long) مورد استفاده قرار گیرد. موقعیت خرید استقراضی نشان‌دهنده این فرض است که با افزایش قیمت دارایی معامله‌گر سود می‌کند و موقعیت فروش استقراضی درست برعکس آن با کاهش ارزش دارایی معامله‌گر به سود می‌رسد.

فرض کنید که فردی یک بیت کوین دارد. او پیشبینی میکند که قیمت بیت کوین از ۳,۰۰۰ دلار به ۵,۰۰۰ دلار برسد و یک معامله مارجین با اهرم ۵ انتخاب می‌کند. در این صورت، گویی که فرد مورد نظر حالا ۵ بیت کوین دارد و اگر قیمت به ۵,۰۰۰ دلار برسد سودش ۵ برابر بیشتر از وقتی است که با یک بیت کوین سرمایه‌گذاری کند. اما از سوی دیگر، اگر این فرد اشتباه کرده باشد و قیمت کاهش یابد، صرافی از پول اولیه او نسبت به ضرر صورت گرفته کم می‌کند یا حتی ممکن است تمام پول او را بردارد.

دو قسمت اصلی برای بازار مارجین تریدینگ وجود دارد. اولین قسمت، معاملات مارجین در بازار نقدی است.

در این‌گونه از معاملات، مبالغ قرض گرفته‌شده باید به‌محض اتمام معامله عودت داده شود. این ساز و کار معمولاً توسط صرافی‌ها و از طریق سیستم وام‌دهی همتا به همتا انجام می‌پذیرد. به عبارت دیگر، یک نهاد دادوستد مجزا مبالغ قرض گرفته‌شده را تأمین کرده و انتظارات از این نهاد برای تأمین پرداخت‌ها (با بهره یا کارمزد معامله) بالاست.

تصویری از صرافی بیت‌مکس که معاملات مارجین ارزهای دیجیتال را ارائه می‌دهد

این مسئله به‌نوبه خود باعث ایجاد آستانه تسویه خواهد شد. اگر میزان بدهی معامله‌کننده بیشتر از ارزش کل تضمین باشد، وام‌دهنده می‌تواند فراخوان مارجین (margin call) انجام دهد تا مطمئن شود که خواهد توانست پول قرض داده شده خود را پس بگیرد. این مسئله به خودی خود به دو سطح تقسیم می‌شود.

اولین بخش یک حد مجاز اولیه که معامله‌گران را از ایجاد موقعیت‌های نامعقول بازمی‌دارد و حد مارجین پایین‌تر که در صورت نزول معامله‌گر به قلمرو خسارت است، یک مارجین کال فوری را فراخوانی می‌کند.

دومین بخش عمده معاملات مارجین، مبادله مشتقات است. مشتقات، همانطور که از نامشان پیداست ابزارهایی مالی هستند که در لایه‌ای بالاتر از دارایی اصلی ایجاد شده‌اند که آشناترین نوع آن، معاملات آتی هستند. هنگامی‌که تریدر یک معامله مارجین را در بازار مشتقات انجام می‌دهد، خود دارایی اصلی دست‌نخورده باقی‌مانده و طرفین متقابل قرارداد آتی انتخاب می‌شوند.

همچنین، وامی وجود ندارد که خود به خود بازگردانده شود. با این حال، صرافی باید خود را در مقابل برخی از معاملاتی که ضرر‌ده هستند مصون نگه دارد. صرافی‌های مختلف، مکانیزم‌های متفاوتی برای دوری از این مخاطرات دارند. برخی از آنها به هنگام فراخوان مارجین از تریدرها جانب‌داری می‌کنند در حالی که سایر صرافی‌ها، بدهی‌های حاصله را از منابع بیمه خود تأمین می‌کنند.

موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی

به‌کارگیری موضع معاملاتی خریدوفروش استقراضی، در بطن معاملات مارجین قرار دارد. در موضع معاملاتی خرید فرض بر این است که ارزش دارایی تحت معامله درنهایت افزایش خواهد یافت در حالی که در فروش استقراضی پیش‌فرض معامله این است که ارزش دارایی‌ها با گذر زمان کاهش خواهد یافت. هر دوی این مفاهیم می‌توانند در اهرم به‌کار گرفته شوند.

مواضع معاملاتی خرید مفاهیم آشنایی هستند. به این معنا که وقتی یک تریدر، ارزهای دیجیتالی یا سهام دیگری را خریداری کرده و منتظر می‌ماند تا قیمت آن از قیمت خرید خود بالاتر رود، در واقع از این مفهوم استفاده کرده است. در واقع، این مسئله همان جمله مشهور «خرید در قیمت پایین، فروش در قیمت بالا» را بیان می‌کند.

معاملات مربوط به فروش استقراضی در ابتدا نامعقول به نظر می‌رسند. در واقع یک تریدر با استفاده از ابزار مالی، ارزهای دیجیتال یا اوراق بهاداری را می‌فروشد که فعلاً مالک آنها نیست. در این‌گونه معاملات هدف این است که دارایی‌های فروخته‌شده را هنگامی‌که قیمتشان به‌طور قابل‌توجهی پایین آمد، بازخرید کنید.

شاید این مفاهیم کمی گنگ به نظر برسند اما مقایسه ساختار این معاملات، در درک آن به شما کمک خواهد کرد. مواضع معاملاتی خرید، نوعی از معامله است که در آن مطمئن هستید که با خرید کنونی یک دارایی و فروش آن در آینده، به سودآوری خواهید رسید. اما در معاملات فروش استقراضی، معامله‌کننده بر این باور است که دارایی موردنظر در طی زمان افت قیمتی خواهد داشت.

مخاطرات و مزایای احتمالی

معامله کردن به صورت مارجین، ذاتا خطرناک‌تر و پرریسک‌تر از معامله معمولی است؛ اما وقتی صحبت از ارزهای دیجیتال است، ریسک این نوع معامله بیشتر هم می‌شود. با توجه به نوسان بسیار زیاد در بازار ارز دیجیتال، تریدرهای مارجین ارز دیجیتال باید بیشتر مراقب باشند.

حقیقت این است که اهرم بکار گرفته‌شده در معاملات، حکم پول را داشته و یا حداقل در مورد معاملات مشتقات که باید دارایی استفاده‌شده در معامله، قرض گرفته شود نهایتاً باعث ایجاد موقعیت مطلوبی خواهد شد. چیزهای کمی در دنیا رایگان هستند. خصوصاً زمانی که صحبت از پول باشد. پس یک تریدر باید انتظار خروجی‌های بزرگی را از معاملات خود داشته باشد تا بتواند اصل مبلغ وام گرفته‌شده، به همراه کارمزدهایش را به‌راحتی تسویه کند.

خطر واقعی زمانی رخ می‌دهد که فراخوان مارجین صادر شده باشد. تریدر، در معرض خطر از دست دادن تمام سرمایه‌گذاری اولیه خود قرارگرفته و حتی در شرایطی که فراخوان مارجین به‌موقع صادر نشود تا از ورود تریدر به منطقه ضرر جلوگیری کند، می‌تواند باعث شود که وی بیش از آنچه که سرمایه‌گذاری کرده است را از دست بدهد. پس معاملات مارجین یکی از معدود روش‌های مبادله است که ممکن است در آن مبلغی را بدهکار شوید که ارزش آن بیشتر از سرمایه اولیه‌تان بوده است. در دنیای قماربازان، این روند به‌عنوان دامنه‌ای از پول‌های قرض داده‌شده با ربا شناخته می‌شود. وامی با درصد سود بالا که برای اهداف مشکوکی مثل شرط‌بندی با خطر بالا، گرفته می‌شود. قماربازان امیدوارند مبلغی که برنده خواهند شد، آن وام و درصد ربای وام را پوشش دهد. اگر درنهایت این‌گونه نباشد، زمینه برای ایجاد فیلم‌های کلاسیک مافیایی مناسب خواهد بود.

معاملات ارزهای دیجیتال، به خودی خود کاملاً خطرناک نیستند ولی در حوزه مارجین تریدینگ، هنوز هم خطر از دست دادن سرمایه بسیار بالاست. صرافی‌های بسیاری درنتیجه ارائه خدمات معاملات مارجین، به دستکاری بازار متهم شده‌اند.

در پایه این مفهوم، جهش قیمتی وجود دارد. جهش قیمتی زمانی رخ می‌دهد که تقاضا برای خرید یک ارز دیجیتال بالا بوده و عرضه آن محدود باشد. هنگامی‌که سری متوالی از تقاضا انباشته شود، جهش سریع قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت. این اتفاق باعث خواهد شد که معاملات استقراضی دیگر به موقعیت فراخوان مارجین رسیده، قیمت‌ها بالاتر و بالاتر رفته و جهش‌های قیمتی بیشتری به وجود آید. سر انجام در پایان روز معاملاتی، یک جهش قیمتی باعث نوسانی بزرگ در افزایش قیمت خواهد شد.

بنا به گزارشات، برخی از صرافی‌ها در ایجاد این طعمه‌های استاپ-لاس (stop-loss) برای جمع‌آوری کارمزدهای فراخوان مارجین، مشارکت می‌کنند. با این حال، نهنگ‌ها یا همان تریدرهایی که موقعیت‌های ویژه‌ای در بازار ایجاد می‌کنند، اغلب اوقات باعث شرایط بحرانی بازار هستند. برای ایجاد یک جهش قیمتی، نهنگ نیازمند ایجاد موقعیت استقراضی است که به‌اندازه کافی بزرگ باشد تا با به‌کارگیری بخشی از این موقعیت، یک جهش قیمتی را پدید آورد. سپس بقیه موقعیت‌های استقراضی خود را به‌تدریج و با برنامه‌ای مشخص در بازار وارد می‌کند تا روند صعودی قیمت را حفظ کند. درنتیجه ارز دیجیتال موردنظر شاهد افزایشی مصنوعی در قیمت خود بوده و نهنگ موردنظر، روز معاملاتی خود را با سود بسیار بالای به‌دست آمده از بازی دادن موقعیت استقراضی خود تمام می‌کند.

یک بازی حرفه ای

با توجه به دشواری‌هایی که در ایجاد یک معامله حساب‌شده مارجین وجود داشته و پتانسیل شدید ضرر و زیان موجود در معامله‌ها که توسط صرافی‌ها یا معامله گران ایجاد می‌شود، تعداد محدودی از صرافی‌ها مانند بیتمکس و بایننس معاملات مارجین را ارائه می‌دهند. این صرافی‌ها اغلب از معامله‌گران مارجین درخواست می‌کنند که مدرکی معتبر از وضعیت مالی‌شان ارائه دهند. برای صرافی‌ها مناسب به نظر می‌رسد که این حوزه از دنیای وسیع بی‌قانون ارزهای دیجیتال را، خودشان قانون‌گذاری کنند. خطرات معاملات مارجینی که قانون‌گذاری نشده‌اند، این است که فقدان سرمایه در این معاملات می‌تواند به چند برابر موقعیت اولیه تبدیل شده و نقدینگی بازار ارزهای دیجیتال را در معرض خطر قرار دهد.

مارجین تریدینگ یک بازی حرفه‌ای است که مخاطرات و ریسک‌های آن نیز حرفه‌ای می‌باشد. با این وجود باید آگاه باشید که صرف‌نظر از توانایی‌های تریدینگ شما، بازار ممکن است بر خلاف پیش بینی‌های شما حرکت کند. جهش‌های مصنوعی قیمت ارزهای دیجیتال حتی ممکن است با تلقین روند صعودی، معامله گران عادی را به دام بیاندازد. البته این جهش مصنوعی به‌محض اتمام معاملات کاذب، به‌سرعت فروکش خواهند کرد.