داستان پیدایش و تفاوت‌های اتریوم و اتریوم کلاسیک

تا سال ۲۰۱۶ فقط یک اتریوم وجود داشت، اما هک بزرگی که در ۱۷ ژوئن سال ۲۰۱۶ رخ داد باعث شد اتریوم جدیدی خلق شود و اتریوم قبلی «اتریوم کلاسیک» نام بگیرد. در این مقاله داستان پیدایش اتریوم کلاسیک و تفاوت‌های آن با اتریوم را مرور می‌کنیم. در ادامه با انتخاب همراه باشید.

اتریوم زاده ذهن خلاق «ویتالیک بوترین»، یک برنامه‌نویس و نابغه روسی است. او از جمله اولین توسعه دهندگانی بود که به سمت بیت کوین و تکنولوژی بلاک چین رفت. ویتالیک در اواخر سال ۲۰۱۳، به دلیل اینکه بیت کوین نمی‌توانست از عهده برخی کارها بیاید، پلتفرمی جدید را معرفی کرد که ما آن را با نام اتریوم می‌شناسیم.

اتریوم یک پلتفرم غیرمتمرکز بر پایه قراردادهای هوشمند است که قصد دارد تا یک ابرکامپیوتر در سطح جهانی باشد. ارز این پلتفرم نیز اتر (ETH) نام دارد. روی شبکه و بلاک چینِ اتریوم می‌توان برنامه‌های غیرمتمرکز پیاده‌سازی کرد که تا همیشه و بدون نیاز به هیچ‌گونه واسطه به کار خود ادامه می‌دهند. هیچ‌گونه احتمال از کارافتادگی، سانسور، تقلب یا دخالت افراد شخص ثالث برای برنامه‌هایی که روی اتریوم اجرا می‌شوند، وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر درباره این پلتفرم بی‌نظیر می‌توانید به پست «اتریوم چیست؟» مراجعه کنید.

حالا بیایید به بحث اتریوم و اتریوم کلاسیک بپردازیم. تفاوت این دو چیست؟ اما قبل از آن داستان به وجود آمدن یک اتریوم دیگر را مرور می‌کنیم.

DAO و هک آن

تا سال ۲۰۱۶ همه چیز بر وفق مراد اتریوم پیش می‌رفت. این شبکه توانسته بود تمام برنامه‌های از پیش تعیین شده خود را در زمان مقرر انجام دهد. با این‌که کمتر از دو سال از راه‌اندازی رسمی شبکه گذشته بود، قیمت هر واحد اتر با رشد چند صد درصدی به بالای ۲۱ دلار رسیده و با اختلاف زیاد نسبت به لایت کوین در رده دوم بازار جای گرفته بود.

در ماه می ۲۰۱۶، یک طرح انقلابی به نام DAO برای اتریوم معرفی شد که امیدواری‌ها به آینده اتریوم را دو چندان کرد. قبل از اینکه مفهوم DAO را درک کنید، لازم است تا با مفهوم قرارداد هوشمند آشنا شوید. تمام اکوسیستم اتریوم بر پایه قراردادهای هوشمند کار می‌کند.

قرارداد هوشمند چیست؟

برای درک بهتر قراردادهای هوشمند، ابتدا بیایید تا یکبار مفهوم قرارداد را با هم مرور کنیم. قراردادی عادی، توافقی است که دو یا چند نفر را متعهد می‌سازد که کاری را انجام دهند؛ مثل قرارداد خریدوفروش ملک یا ماشین. برای اینکه قراردادی که می‌بندید معتبر باشد، به شاهد نیاز دارید، این شاهد می‌تواند دفتر مشاور املاک باشد یا دفتر ثبت اسناد یا هر نهاد دیگری.

حالا قرارداد هوشمند چیست؟ قرارداد هوشمند یک کد برنامه‌نویسی است که پس از اجرا شدن روی بلاک چین دیگر نمی‌توان آن را متوقف کرد و جلوی اجرای آن را گرفت. هر وقت شرایط قرارداد رخ دهد، مفاد قرارداد بدون شک اجرا خواهد شد. برای اجرای قرارداد هوشمند نیاز به واسطه نیست. با استفاده از قرارداد هوشمند می‌توان برنامه غیرمتمرکز ساخت. از نظر تئوری زمانی که یک برنامه غیرمتمرکز روی بلاک چین اتریوم اجرا شود، دیگر قابل توقف یا کنترل توسط یک شخص خاص نیست.

DAO چیست؟

DAO، مخفف کلمه «Decentralized Autonomous Organization» به معنای «سازمان خودگران غیرمتمرکز»، یک قرارداد هوشمند پیشرفته بود که می‌رفت تا انقلابی بزرگ بر روی بلاک چینِ اتریوم باشد. به زبان ساده DAO یک صندوق سرمایه‌گذاری بود که به صورت غیرمتمرکز توسط سرمایه‌گذارانش اداره می‌شد و هدف آن جذب سرمایه برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز بود.

روند کار DAO به این صورت بود که مردم می‌توانستند اتریوم بخرند و به DAO واریز کنند. در قبال اتریوم‌ها، DAO به سرمایه‌گذاران توکن‌هایی میداد که با آن توکن‌ها، در صندوق حق رای پیدا می‌کردند.

برنامه نویسان می‌توانستند ایده‌های خود را ارسال کنند و سپس در میان دارندگان توکن‌های DAO رای گیری انجام می‌شد. اگر ۲۰ درصد موافقت خود را با طرح اعلام می‌کردند، صندوق DAO به طور خودکار سرمایه مورد نیاز را در اختیار توسعه‌دهنده قرار می‌داد تا با آن بتواند برنامه خود را بسازد و بعد از ساختن برنامه، سود خوبی نصیب خودش و سرمایه‌گذاران شود.

طرح اگر چه پیچیده بود اما از نظر روند اجرا هیچ مشکلی نداشت.

سازمان خودگردان غیرمتمرکز

برنامه DAO اولین سازمان خودگردان غیرمتمرکز بود که به صورت گسترده شروع به کار کرد و همه فرایندها به صورت غیرمتمرکز و بدون واسطه در انجام می‌شد. دموکراسی به معنای واقعی.

در کمتر از ۳۰ روز از معرفی DAO، این صندوق، معادل بیش از ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم جذب کرد و سرمایه‌گذاران زیادی برای خریدن توکن‌های بیشتر لحظه شماری می‌کردند. ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم در آن زمان ۱۴ درصد از کل اتریوم‌های استخراج شده بود.

در کد DAO یک تابع تعریف شده بود که با آن سرمایه‌گذاران می‌توانستند هر وقت خواستند توکن‌های DAOی خود را بدهند و اتریوم‌هایشان را پس بگیرند.

همچنین در DAO امکان ایجاد «بچه DAO» یا همان «Child DAO » هم وجود داشت به این صورت که سرمایه‌گذاران می‌توانستند با توکن‌های خود یک DAO ی شخصی برای خودشان درست کنند و در آن به برنامه‌های غیرمتمرکز سرمایه‌ی کار بدهند.

هک DAO

همه چیز خوب پیش می‌رفت تا اینکه در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶، یک هکر ناشناس توانست از باگ امنیتی موجود در کد DAO استفاده کند و بیش از ۵۰ میلیون دلار اتریوم را برای خودش منتقل کند.

قیمت اتر در کمتر از چند روز از ۲۰ دلار به ۱۲ دلار رسید و همه شوکه بودند. هک شدن DAO به‌نوعی باعث خدشه‌دار شدن نام اتریوم و پلتفرم آن شد. البته یادمان نرود که این هک به معنای هک شدن اتریوم نیست. فرض کنید اتریوم اینترنت باشد و DAO وب‌سایتی روی اینترنت. در خودِ شبکه اتریوم اتفاقی رخ نداده بود.

ترجمه فارسی تصویری که در سال ۲۰۱۶ در انجمن‌های مربوط به ارزهای دیجیتال دست به دست می‌شد

از دست رفتن ۵۰ میلیون دلار اتریوم برای شبکه‌ای که در ابتدای راه خودش قرار داشت، یک فاجعه محسوب می‌شد.

چه باید می‌کردند؟

طبق یکی از شرایط موجود در قرارداد DAO، درخواست انتقال اتریوم بعد از ۲۸ روز انجام می‌شد. یعنی هکر تا ۲۸ روز نمی‌توانست مبالغ را برداشت کند و به این ترتیب توسعه‌دهندگان اصلی حدود یک ماه فرصت داشتند تا به فکر چاره‌ای باشند. به طور کلی سه راه پیش روی جامعه اتریوم بود:

• هیچ کاری نمی‌کردند. به این معنا که طبق قوانین شبکه و این قاعده که «کد قانون است.»، هکر ۵۰ میلیون دلار را برداشت می‌کرد که در ذات غیرمتمرکز بلاک چین یک چیز طبیعی بود.
• انشعاب نرم یا همان سافت فورک (Soft fork) برای بازگشت دارایی‌ها
• انشعاب سخت یا همان هارد فورک (Hard fork) برای بازگشت دارایی‌ها

اکثریت جامعه تصمیم گرفتند که نگذارند اعتبار اتریوم زیر سوال برود و با استفاده از سافت فورک، مبالغ را برگردانند.

سافت فورک چیست؟

همانطور که احتمالا می‌دانید یک بلاک چین را نمی‌توان تغییر داد. پس اگر لازم باشد تا روی آن به‌روزرسانی صورت بگیرد یا اگر عده‌ای از قوانین یک بلاک چین ناراضی باشند، راه حل چیست؟ دو راه بیشتر وجود ندارد: یا سافت فورک یا هارد فورک

سافت فورک یک بروزرسانی در بلاک چین بوده که با نسخه‌های قدیمی سازگار (backwards compatible) است. سازگاری با نسخه‌های قدیم مثل این است که یک فایل ورد ساخته شده با برنامه word ۲۰۱۶ را در برنامه  word ۲۰۰۳ باز کنید. به زبان ساده با سافت فورک، یک به‌روزرسانی روی بلاک چین انجام می‌شود اما کسانی هم که مایل به بروزرسانی نیستند، همچنان می‌توانند روی شبکه فعالیت کنند.

در واقع توسعه دهندگان اتریوم می‌خواستند که بدون تغییر دادن قوانین بلاک چینِ اتریوم، جلوی تراکنش هکر DAO را بگیرند و نودها (Nodes) بلاک‌هایی را که مربوط به تراکنش‌های هکر است نادیده بگیرند تا بتوان مبالغ را بازگشت داد. در سافت فورک شاهد سکه و بلاک چین جدیدی نخواهیم بود.

همه چیز برای سافت فورک آماده بود که توسعه‌دهندگان اتریوم در مقاله ای اثبات کردند در صورت اجرای سافت فورک، شبکه اتریوم تا مدتی در خطر حملات DDoS قرار خواهد گرفت که با استفاده از تراکنش‌های بیش از اندازه و بدون پرداخت کارمزد (GAS) می‌تواند باعث شلوغی شبکه و توقف در تایید تراکنش‌ها شود و این خطرش برای اتریوم بیش از هک DAO خواهد بود. همچنین هکر می‌تواند با دادن کارمزدهای بالا در تراکنش‌ها، در روند تایید تراکنش اختلال ایجاد کند و شاهد بلاک‌های خالی از تراکنش باشیم.

برای همین یک راه حل بیشتر باقی نماند: هارد فورک

هارد فورک چیست؟

هارد فورک به زبان ساده، تغییر در قوانین بلاک چین است که سازگار با نسخه‌های قدیمی‌تر نیست، به طوری که نسخه‌های قدیمی‌تر نمی‌توانند به عنوان نود در شبکه فعالیت کنند. بنابراین برای استفاده از به‌روزرسانی‌های جدید مجبور خواهید بود که نسخه خود را آپدیت کنید، در غیر اینصورت نمی‌توانید به عنوان نود در شبکه فعالیت داشته باشید.

طبق همان مثال فایل ورد که در بالا به آن اشاره کردیم، فرض کنید که نتوانید یک فایل متنی ساخته شده در برنامه word ۲۰۱۶ را در برنامه word ۲۰۰۳ اجرا کنید زیرا ساختار این برنامه به طور کلی تغییر کرده است.

هارد فورک‌ها همیشه پس باعث تولد یک کوین جدید نمی‌شوند. در صورتی که اختلاف نظر وجود داشته باشد و یک عده کثیری از کاربران همچنان بخواهند روی نسخه قدیمی فعالیت کنند، شاهد یک بلاک چین و یک سکه جدید خواهیم بود.

تولد اتریوم جدید

انجام هارد فورک و تغییر قوانین اتریوم، در میان توسعه‌دهندگان اختلاف زیادی ایجاد کرد. مخالفان می‌گفتند: «کد قانون است» و تغییر قوانین خلاف آرمان‌های تمرکززدایی است.

همانطور که گفتیم، در صورت وجود اختلاف گسترده، هارد فورک منجر به بلاک چین و ارز دیجیتال جدید می‌شود. به این صورت که جامعه مخالف همچنان نسخه قدیمی خودشان را اجرا می‌کنند و جامعه جدید هم نسخه جدید خودشان را.

هارد فورک بزرگ در بلاک ۱,۹۲۰,۰۰۰، یعنی یک بلاک قبل از رخ دادن هک DAO انجام شد تا پول سرمایه‌گذاران برگردد. با این اتفاق یک بلاک چین و یک ارز دیجیتال جدید ساخته شد. به دارندگان ارز قدیمی، ارز جدید هم تعلق گرفت.

به دلیل حمایت گسترده از هارد فورک جدید و پشتیبانی توسعه‌دهندگان اصلی مثل ویتالیک بوترین، اتریومی که اول وجود داشت، در صرافی‌ها به اتریوم کلاسیک با نماد ETC تغییر نام پیدا کرد و اتریوم جدید، همان اتریوم نام گرفت. این برخلاف معمول بود. زیرا معمولا اسم بلاک چین قبلی ثابت می‌ماند و یک اسم به بلاک چین جدید می‌دهند؛ مثل بیت کوین و بیت کوین کش که بلاک چین جدید بیت کوین کش نام گرفت.

اتریوم کلاسیک نیز درست مانند اتریوم، مبتنی بر یک بلاک چین غیرمتمرکز است. مانند اتریوم، صرافی‌ها و اپلیکیشن های غیرمتمرکز مخصوص به خود را دارد و صد البته بر پایه قراردادهای هوشمند کار می‌کند. زبان برنامه‌نویسی قراردادهای آن نیز سالیدیتی است.

در واقع اتریوم کلاسیک همان اتریوم است، اما بر روی بلاک چین قدیمی.

از آن زمان تابه‌حال، هر دو دسته از کاربران کارهای مختلفی را در مورد این بلاک چین‌ها انجام داده‌اند؛ اما با گذشت زمان، تفاوت‌ها میان دو نسخه رو به افزایش است.

تفاوت‌های اتریوم و اتریوم کلاسیک

می‌توانیم بگوییم که درباره اتریوم و اتریوم کلاسیک، قدرت بر ایدئولوژی پیروز شد. با توجه به رفتن عده زیادی از توسعه‌دهندگان و فعالان به روی اتریوم، قدرت و تاثیرگذاری شبکه اتریوم به شدت بالاتر از اتریوم کلاسیک است.

برنامه‌های غیرمتمرکز

به گفته یکی از توسعه دهندگان اصلی اتریوم کلاسیک، پس از فورک حدود ۹۰ درصد توسعه دهندگان و برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapp‌ها) به اتریوم منتقل شدند. برنامه‌های غیرمتمرکز روی اتریوم نسبت به اتریوم کلاسیک تا حد زیادی بیشتر است، به طوری که تعداد Dappهای فعال اتریوم کلاسیک به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد.

روی اتریوم کلاسیک ابزارهای توسعه زیادی وجود ندارد که کار را برای برنامه‌نویسی سخت می‌کند. به عنوان مثال توسعه دهندگان اتریوم می‌توانند از متامسک (Metamask) و سایر افزونه‌های توسعه بهره‌مند شوند اما توسعه دهندگان اتریوم کلاسیک به چنین چیزی دسترسی ندارند.

بازار

از نظر قیمت و حجم معاملات، در حالی که عرضه هر دو تقریبا یکسان است، اتریوم کلاسیک در مقابل اتریوم حرفی برای گفتن ندارد. اتریوم مدت‌هاست که در رده دوم جا خشک کرده است اما اتریوم کلاسیک پس از فورک وضعیت بسیار وحشتناکی داشت و مدام به رده‌های پایین‌تر بازار می‌رفت.

ماینینگ

هر دو ارز از یک الگوریتم استخراج یعنی همان Ethash استفاده می‌کنند و بنابراین می‌توان برای هر دو از یک سخت افزار استخراج استفاده کرد. سودآوری ماینینگ در هر دو تقریبا یکسان است زیرا وقتی سودآوری یکی افزایش می‌یابد، ماینرها به سمت آن هجوم می‌برند که باعث ایجاد یک تعادل نسبی میان این دو می‌گردد.

در حالی که اتریوم به دنبال آن است که با استفاده از الگوریتم ProgPow جلوی استخراج با دستگاه‌های مخصوص یعنی همان ASIC‌ها را بگیرد، اتریوم کلاسیک تاکنون این رویه را در پیش نگرفته است. با اجرا شدن ProgPow روی اتریوم، استخراج آن فقط با کارت گرافیک (GPU) امکان‌پذیر بود اما اتریوم کلاسیک را می‌توان به راحتی با ASIC استخراج کرد.

از همه مهمتر، اتریوم به دنبال آن است که از اثبات کار (Proof Of Work) یا همان ماینینگ به سمت اثبات سهام (Proof Of Stake) برود که در آن برای تایید تراکنش‌ها نیاز به مصرف برق و استفاده از سخت افزار نیست و افراد می‌توانند با خرید اتریوم و اختصاص دادن آن به شبکه، از تایید تراکنش‌ها کسب درآمد کنند. این در حالی است که اتریوم کلاسیک چنین برنامه‌ای را ندارد.

در حالی که تعداد واحدهای اتریوم هنوز سقف مشخصی ندارد و برای آن تورم سالانه در نظر گرفته خواهد شد، تعداد واحدهای اتریوم کلاسیک محدود است و فقط تا ۲۱۰ میلیون واحد از آن استخراج خواهد شد.

هش ریت شبکه یا همان قدرت پردازشی که ماینرها به شبکه اتریوم کلاسیک اختصاص داده‌اند تا حد زیادی پایین تر از اتریوم است و به همین دلیل می‌توانیم بگوییم که امنیت اتریوم کلاسیک از اتریوم پایین تر است.

طی یکی دو سال اخیر به نظر می‌رسید که اتریوم کلاسیک یک شبکه متروک و خطرناک باشد، اما اخیر توسعه دهندگان آن توانسه‌اند با چند شرکت بزرگ قرارداد همکاری امضا کنند و به روزرسانی‌های زیادی روی شبکه اتریوم کلاسیک صورت دهند. تازه‌ترین به‌روزرسانی اتریوم کلاسیک در زمان نگارش این مقاله (۲۴ شهریور ۹۸)، هارد فورک آتلانتیس (Atlantis) بوده است که در آن تعامل بین اتریوم و اتریوم کلاسیک امکان پذیر می‌شود و همچنان قابلیت تراکنش‌های ناشناس هم به آن اضافه شده است.