در بخش اول، خواندیم که برخی از شهروندان ونزوئلا مانند الیزا سعی در شناساندن ارزهای دیجیتال به مردم این کشور برای رهایی از فقر بیش از حد دارند. اگر اولین بخش را نخوانید احتمالا به خوبی این مقاله را درک نخواهید کرد بنابراین اگر بخش اول نخواندید و یا آن را فراموش کردهاید، قبل از هر چیز از این لینک آن را مطالعه کنید. در ادامه، میخوانیم که چطور الیزا و همتایانش در برابر کارشکنیهای دولت مادورو ایستادگی میکنند تا دست او را از کنترل روی حسابهای ارزهای دیجیتال مردم ونزوئلا کوتاه کنند …
الیزا چند ماه پیش کار خود را بهعنوان نماینده سِند آغاز کرد. همانطور که در بخش اول میخوانید، هدف پروژه سِند، ایجاد یک شبکه پول دیجیتال مبتنی بر بلاک چین است که در آن کاربران بتوانند بولیوار و دلار را ارسال، دریافت و ذخیره کنند، بدون اینکه نگران نوسانات قیمتی رایج باشند. این کار از طریق یک توکن ویژه با نام اسدیتی (SDT) صورت میگیرد. الیزا به کسبوکارهای کوچک، خانوادهها و سایر افرادی که در آن منطقه زندگی میکنند مراجعه و به آنها درباره ارزهای دیجیتال و عملکرد پروتکل بلاک چینی سِند توضیح میدهد. هدف نمایندگان سِند این است که هم پایگاهی از کاربران ایجاد کنند و هم کسبوکارها را به پذیرش توکن اسدیتی تشویق کنند. بهاینترتیب، کاربران میتوانند «پول دیجیتال باثبات» را از طریق یک اپلیکیشن گوشی هوشمند خریدوفروش کنند.
الیزا و بسیاری دیگر از مردم ونزوئلا نمیدانند آینده قرار است به چه شکلی رقم بخورد. با اینکه خطرات مختلفی الیزا و مردم ونزوئلا را تهدید میکند، آنها راه دیگری برای ادامه زندگی ندارند.
الیزا میگوید:
دولت مادورو میخواهد همهچیز را تحت کنترل خود درآورد. نه فقط پول و غذا و لباس، همه چیز! آنها میخواهند ما بیتفاوت و نامطمئن باشیم. البته بیشتر از اینکه نگران اقدامات دولت باشم، نگران این هستم که خانوادهام قرار است چه چیز بخورند، آیا میتوانیم سرپناهی داشته باشیم و آیا فرزندم میتواند به مدرسه برود یا نه. هر روز نهایت تلاشم را میکنم. همه مردم ونزوئلا این گونه هستند.
گومز میگوید:
برای مردم ونزوئلا، دسترسی به ارزهای دیجیتال، دروازهای به سوی آزادی فردی و آزادی اقتصادی است.
فناوری بلاک چین این امکان را به مردم ونزوئلا میدهد تا بتوانند پسانداز خود را ذخیره و تبادل کنند، بدون اینکه کارمزد بالایی بابت تراکنشها بدهند و یا نگران نرخهای غیرواقعی تبدیل ارز اعلامشده از سوی دولت باشند. شهروندان علاقهمند به فناوری، از سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ شروع به خرید بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال کردند و طی چند سال گذشته، ارز دیجیتال در این کشور توانسته کاربردهای مختلفی را برای کمک به مردم بهمنظور کاهش اثرات ابرتورم شدید داشته باشد.
مردم ونزوئلا از ارزهای دیجیتال نظیر بیت کوین برای معاملات بین فردی و نیز برای حواله پول (دریافت پول از کشوری دیگر) استفاده میکنند. استخراج بیت کوین هم در بسیاری از مناطق این کشور انجام میشود و دلیل آن نیز برق ارزانی است که در ونزوئلا وجود دارد. گفتنی است دولت ونزوئلا یارانه قابلتوجهی را به برق اختصاص میدهد.
جالب اینجاست که ارزهای دیجیتال، جای حسابهای بانکی را در این کشور گرفته است. بسیاری از مردم ونزوئلا دیگر پول در حساب بانکی خود نگه نمیدارند و در عوض در کیف پول دیجیتالشان، ارز دیجیتال ذخیره میکنند و در مواقع ضرورت، بخشی از آن را به بولیوار تبدیل و خرج میکنند. آنها بهاینترتیب میتوانند ارزش پول خود را حفظ کنند.
مردم ونزوئلا به جز بیت کوین، از سایر ارزهای دیجیتال نظیر دش، اتریوم، استلار، ترون و حتی استیبلکوین بحثبرانگیز تتر هم برای پسانداز دارایی خود استفاده میکنند. گفتنی است که ارزهای دیجیتال باثبات یا همان استیبلکوینها نوعی ارز دیجیتال هستند که ارزش هر واحد از آنها به یک ارز رسمی وابسته است. استیبلکوینها بر خلاف سایر ارزهای دیجیتال، دچار نوسانات شدید قیمتی نمیشوند. ارزش هر واحد تتر برابر با یک دلار آمریکا است.
با افزایش اقبال عمومی به ارزهای دیجیتال، صرافیهای متعددی در این کشور ایجاد شدند که برای نمونه میتوان به سوربیتکوین (SurBitcoin)، رپید کامبیو (Rapid Cambio) و غیره اشاره کرد. ایرتیام (AirTM) یکی از بزرگترین صرافیهای ارز دیجیتال در ونزوئلا است که در سال ۲۰۱۵ تاسیس شد و بیش از ۳۰۰ هزار مشتری ونزوئلایی دارد. روبن گالیندو (Ruben Galindo) که مدیرعامل این صرافی است میگوید هر روز ۴۰۰۰ مشتری دارد که نیمی از آنها اهل ونزوئلا هستند.
روبن گالیندو در ادامه میگوید:
ایرتیام پلتفرمی است که در آن، افرادی که دلار در اختیار دارند میتوانند آن را به کسانی که مشتری آن هستند بفروشند. این کار بدون محدودیت بوده و هزینهای هم ندارد. این پلتفرم در ونزوئلا مورد استقبال زیادی قرار گرفت، زیرا مردم به شدت بهدنبال دلار بودند. در سال ۲۰۱۵، اولین دلاری که با این پلتفرم منتقل شد، ۴۹۰ بولیوار قیمت داشت. اکنون دلار بالای ۲ میلیون بولیوار قیمت دارد.
طی سه سال گذشته، ایرتیام نیز گسترش یافته و اکنون خدمات گستردهای را ارائه میدهد. این پلتفرم اکنون میتواند حساب کاربران را به حساب بانکی، کیف پولهای آنلاین نظیر پیپل و ونمو، کارت هدیه و نیز شبکههایی نظیر وسترین یونیون متصل کند. افزون بر این، امکان خریدوفروش ارزهای دیجیتال نیز فراهم شده است. ایرتیام به تازگی همکاری مشترک را با زیکش آغاز کرده است. کاربران ایرتیام میتوانند از حساب دلاری خود برای واریز و برداشت ارزهای محلی، ارسال و دریافت پول و نیز انتقال پول از حساب بانکی به حساب خود در این پلتفرم استفاده کنند.
گالیندو میگوید:
درحالحاضر، دلایل متعددی وجود دارد که مردم ونزوئلا از خدمات ما استفاده میکنند. اما حدود ۲۰ درصد از خدماتی که ارائه میدهیم، فقط به پسانداز و حفظ ارزش پول مربوط میشود. ما فعلا تنها جایی هستیم که مردم میتوانند از طریق آن دلار خریداری کرده و نیز دلار خود را به قیمتی منصفانهتر از قیمت دلالان در خیابانها بفروشند. مردم نگران این هستند که پولشان فردا کمارزشتر شود و به همین دلیل، دلار میخرند.
الکس تورنگرا (Alex Torrenegra) یک کارآفرین سریالی اهل کلمبیاست که بهعنوان مشاور استارتاپ سِند فعالیت میکند. او بر این باور است که هم مردم ونزوئلا و هم مهاجرانی که اکنون در کشورهای مختلف آمریکای لاتین زندگی میکنند، از آمادگی بالایی برای پذیرش ارزهای دیجیتال برخوردارند. اما درعینحال، دو مانع اصلی برای پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال در آمریکای لاتین وجود دارد.
نخستین چالش، کاربردپذیری آن است. تورنگرا میگوید که فرآیند استفاده از ارزهای دیجیتال باید همانند استفاده از کارتهای بانکی، ساده و بیدردسر باشد. دومین چالش نیز مجابکردن مردم برای استفاده از ارزهای دیجیتال است.
او در ادامه میگوید:
چالش اصلی برای هر پروژه مربوط به ارزهای دیجیتال این است که افراد زیادی باید به آن باور داشته باشند تا پروژه موردنظرتان با موفقیت به پیش برود. تعداد زیادی از مهاجرانی که از ونزوئلا به کلمبیا و کشورهای دیگر رفتهاند، مجبورند هزینه بالایی را برای انتقال پول به داخل این کشور بپردازند. این امر موجب ایجاد فضای مناسب برای راهحلهای جایگزین میشود. بهاینترتیب، نه تنها این افراد برای استفاده از ارزهای دیجیتال بهراحتی متقاعد میشوند، بلکه نیاز شدیدی نیز به آن خواهند داشت.
در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ و همزمان با تشدید تورم در ونزوئلا، استفاده از ارزهای دیجیتال در این کشور به شدت افزایش یافت. اما این گرایش با نوسات شدید قیمت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال همزمان شد. ارزهای دیجیتال ابزاری بسیار جذاب برای انتقال پول هستند، اما نوسانات شدید قیمتی سبب میشود ابزاری خطرناک برای انتقال پول و پسانداز باشد. بسیاری از مردم ونزوئلا، بخشی قابلتوجهی از دارایی خود را بهخاطر کاهش شدید قیمتها از دست دادند.
هدف استارتاپ سِند این است که نوسان موجود را از بین ببرد. کامیلو جیمنز (مدیرعامل سِند) توضیح میدهد که چطور این استارتاپ مستقر در سنگاپور و با تیمی در بوگوتا (پایتخت کلمبیا) توانست با توکن اسدیتی، ثبات نسبی را برای کاربرانش به ارمغان آورد. او میگوید:
پول نقد در ونزوئلا چندان زیاد نیست و گوشی هوشمند و سامانههای دیجیتال چندانی هم در این کشور وجود ندارد. اگر بخواهید از یک سوپرمارکت خرید کنید، باید سبد خریدتان را نزد صندوقدار بگذارید، به خانه بروید و پول را به حساب بانکی سوپرمارکت واریز کنید و سپس کپی پرینتشده صفحه تایید انتقال پول را با خود به آن فروشگاه برده و به صندوقدار نشان دهید. دلیل اینکه تمرکزمان روی ونزوئلاست این است که اگر بتوانیم از بلاک چین و پول دیجیتال برای حل مشکلات مردم این کشور استفاده کنیم، میتوانیم این پروتکل را گسترش داده و به فکر کل دنیا باشیم.
مشتریان و کسبوکارهای طرف حساب شبکه مبتنی بر بلاک چین سِند، توکن اسدیتی این پلتفرم را با قیمتی توافقی خریدوفروش میکنند. در واقع، نرخ تبدیل دلار آمریکا در این روش برای ۷ روز ثابت است.
برای نمونه فرض کنید که قیمت توافقی برای هر توکن برابر با ۲۰ سنت باشد. تا یک هفته پس از تعیین این قیمت، ابزارهای طرف سوم تراکنش (نظیر کیف پول گوشی هوشمند و یا خدمات پرداخت)، کسبوکارهای محلی و یا سایر کاربرانی که در این شبکه حضور دارند، این توکن را به قیمت ۲۰ سنت معامله خواهند کرد. قیمت توافقی از طریق یک الگوریتم که تابعی از میزان نقدینگی در شبکه است تعیین میشود. بههمیندلیل است که استارتاپ سِند، توکن خود را یک استیبلکوین نمیداند؛ بلکه آن را «نیمه باثبات» (semi-stable) میخواند.
شبکه ویسند (WeSend) یک شبکه توافقی همتابههمتا است که اواخر سال جاری میلادی آغاز به کار خواهد کرد. سِند هماکنون ۸۵ هزار کاربر ثبتنامی دارد. ۶۰ درصد از این افراد ونزوئلایی هستند، بیش از نیمی از این ۶۰ درصد در داخل این کشور و بقیه در کشورهای همسایه حضور دارند. این مهاجران، مبالغی را به اقوام خود در این کشور ارسال میکنند. از ۲۰ ژوئن ۲۰۱۸، شبکه آزمایشی ویسند توانست صدها تراکنش با ارزشی بیش از ۳۰ هزار دلار را به انجام برساند. اپلیکیشن موبایل سِند نیز در گوگل استور عرضه شده است. بر اساس اعلام این شرکت، ۸۰ درصد از کاربرانش در ونزوئلا، گوشی اندرویدی دارند.
مدل عملکرد سِند به گونهای بوده که نیازمند زیرساختهایی فیزیکی است. درست است که شبکه بلاک چین موجب تسهیل تراکنشها میشود، اما مردم به صرافیهای فیزیکی و نیز نقاطی برای پرداخت نیاز دارند تا بتوانند محصولات مورد نظرشان را به صورت مستقیم با توکن اسدیتی خریداری کرده و یا این توکن را به بولیوار و یا دلار آمریکا تبدیل کنند.
جیمنز مدتی پیش اقدام به ایجاد اینستاکیوسک (InstaKiosks) کرد. این کیوسکها همانند دستگاه خودپرداز بیت کوین عمل کرده و ۱۵۰ نمونه از آنها در اروپا و آمریکا مشغول به کار است. او از همین روش برای سِند استفاده میکند. بهاینترتیب، کاربران میتوانند توکن اسدیتی را از دستگاههای اینستاکیوسک خریداری کنند.
استارتاپ سِند با چند شرکت دیگر نیز وارد همکاری شده تا بتواند نقدینگی مورد نیاز برای ارائه خدمت به مشتریان را تامین کند. بزرگترین این شرکای کاری، پونتورد (PuntoRed) است که یکی از بزرگترین شبکههای پرداخت در آمریکای لاتین به شمار رفته و بیش از ۷۳ هزار دستگاه کارتخوان در موقعیتهای مختلف دارد. پونتورد درگاههای پرداخت خود را معمولا در فروشگاههای کوچک و یا سوپرمارکتهای زنجیرهای قرار میدهد. این درگاههای پرداخت اکنون عملیات دریافت و پرداخت با توکن اسدیتی را نیز انجام میدهند.
سِند دو شریک کاری دیگر نیز دارد که از تراکنشهای اسدیتی پشتیبانی میکنند. اولی ایپایکو (ePayco)بوده که یک درگاه پرداخت آنلاین بزرگ در آمریکای لاتین است و دومی هم کریپتوبایر (Cryptobuyer) است که یک پلتفرم آنلاین خریدوفروش ارز دیجیتال به شمار میرود.
جیمنز میگوید:
اگر یک ونزوئلایی بخواهد توکن اسدیتی را در میامی بخرد و این توکن را برای فردی دیگر در کاراکاس (پایتخت ونزوئلا) ارسال کند، کافی است به یک فروشگاه خردهفروشی رفته و یا از کارت اعتباریش برای خرید این توکن استفاده کند و ما نیز در مقصد، این توکن را با همان قیمت نقد میکنیم. ما یک سازوکار توافقی قیمت برای نقطه مبدا خرید تعیین کردهایم و قیمت در مقصد نیز دقیقا همان خواهد بود. اکنون بیش از ۷۰ هزار نقطه پرداخت برای تبدیل توکن اسدیتی به پول نقد و بالعکس وجود دارد.
شاید ضروریترین مولفه عملکرد استارتاپ سِند، خطرناکترین جزء آن نیز به شمار آید. ۶۰ نماینده سِند در محدودهای که از نظر قانونی با ابهاماتی روبهروست فعالیت میکنند. همه آنها شهروندان ونزوئلا هستند که سعی میکنند محدودیتهای دولتی را دور بزنند. بههمیندلیل این خطر وجود دارد که توسط مامورین دولتی دستگیر شوند و در نتیجه، مشکلاتی جدی در مسیر عملکرد این شیوه ایجاد شود.
استارتاپ سِند میکوشد شبکه خود را به دو طریق گسترش دهد: نخست متقاعدسازی کسبوکارهای محلی برای پذیرش اسدیتی بهعنوان پول و دوم هم بهکارگیری یک سری نماینده بهمنظور تبدیل توکن اسدیتی به بولیوار است. جیمنز میگوید که این نمایندگان، نقشی کلیدی در فرایند تبدیل توکن به پول نقد دارند، زیرا شبکه سِند اتکای کمتری به فروشگاههای فیزیکی پذیرنده این توکن خواهد داشت. اطلاعات همه تراکنشها از جمله شناسه صرافی نماینده سِند بر روی بلاک چین ذخیره میشود. این نمایندگان، کاری بسیار خطرناک را انجام میدهند، زیرا یا به صورت حضوری پول را به مشتری میدهند یا اینکه این تراکنش را از طریق حساب بانکی خودشان به انجام میرسانند. در هر دو حالت، دولت میتواند همه ماجرا را رصد کند.
جیمنز میگوید:
اولین سطح استفاده از خدمات سِند در قالب کاربری است. هر کاربر میتواند از توکن سِند برای خرید محصولات و یا دریافت حواله استفاده کند. سطح دوم خدمات در این پلتفرم هم ویژه نمایندگان است. هر کسی با یک لپتاپ یا گوشی و یک خط اینترنت میتواند نماینده خریدوفروش توکن سِند باشد. بنابراین، اگر قصد خرید توکن اسدیتی را در ونزوئلا دارید، اپلیکیشن روی گوشی هوشمندتان شما را به یک نماینده متصل میکند. این نماینده از اعتبار خوبی در این زمینه برخوردار است.
الیزا چند ماهی است در زمینه هماهنگی بین نمایندگان سِند در ونزوئلا فعالیت میکند. او با افراد مختلف تماس تلفنی گرفته و از طریق رسانههای اجتماعی با آنها در ارتباط بوده و با احتیاط با مردم و کسبوکارهای محلی صحبت میکند و سعی میکند آنها را به استفاده از این شبکه ترغیب کند.
یکی از اصلیترین کارهایی که الیزا انجام میدهد، آموزش نحوه استفاده از ارزهای دیجیتال به مردم عادی است. او به مردم توضیح میدهد که چرا ارزهای دیجیتال، گزینه بهتری نسبت به شیوههای رایجی نظیر پیپل (که کارمزد بالایی دارند) به شمار میروند. او همچنین شیوه کار با اپلیکیشن و وبسایت ویسند و نحوه خرید و فروش توکنها را به آنها نشان میدهد.
الیزا در این باره میگوید:
بسیاری از مردم میترسند! وقتی درباره یک شیوه جدید ارسال و یا دریافت پول از کشوری دیگر با آنها صحبت میکنم، فکر میکنند که درباره ارز دیجیتال دولتی یعنی پترو با آنها حرف میزنم. اما پس از اینکه درباره عملکرد این شیوه به آنها توضیح میدهم، مخاطبانم هیجانزده میشوند. آنها دوست دارند به این سامانه اعتماد کنند.
او در ادامه میگوید:
میدانیم که دولت تلاش خواهد کرد دسترسی مردم را به ویسند محدود کند. اما پس از اینکه مردم با این سامانه آشنا شدند، میتوانند راهی برای آزادی خود از قید این محدودیتها بیابند.
واقعیت این است که سیاستهای پولی و مالی دولت ونزوئلا طی یکی دو دهه اخیر، بسیار دردسرساز بوده است. اولین بار هوگو چاوز (رئیس جمهور سابق ونزوئلا) ایده پول ملی با پشتوانه نفت را در اوایل قرن بیستویکم مطرح کرد. این ایده اولیه در دسامبر ۲۰۱۷ عملی شد. در آن زمان، مادورو اعلام کرد که پترو، یک ارز دیجیتال دارای پشتوانه نفت، بهعنوان شکلی پیشرفته از پول ملی این کشور خواهد بود.
اما هدف از عرضه پترو، استفاده از آن بهعنوان ابزاری برای دورزدن تحریمهای بینالمللی علیه ونزوئلا بود. در ماه مارس سال گذشته، دونالد ترامپ اعلام کرد شهروندان آمریکایی حق خرید پترو را ندارند. این اولین بار در تاریخ بود که دولت ایالات متحده، شهروندانش را از خرید یک ارز دیجیتال باز میداشت.
یک پژوهش مستقل صورتگرفته توسط موسسه بروکینگز (Brookings) نشان میدهد که پترو با رویکرد متمرکزسازی و استفاده از فناوری در راستای منافع دولتی، به اعتبار ارزهای دیجیتال آسیب وارد کرده است. دارل وست که از نویسندگان این گزارش بوده و مدیر مرکز نوآوریهای فناورانه در این موسسه نیز به شمار میرود میگوید:
ارزهای دیجیتال، راهی برای انتقال پول، آن هم فراتر از کنترل دولتها هستند. بههمیندلیل، اینکه یک دولت بخواهد ارز دیجیتال منتشر کند، اساسا با الگوی غالب موجود متناقض است. اصلیترین دلیل انتشار پترو، دورزدن تحریمهاست. دولت ونزوئلا از آن برای رفع اثرات محدودیتهای بینالمللی خود استفاده میکند. فکر میکنم پترو تلاشی است برای کسب درآمد در بازار جذاب ارزهای دیجیتال. دولت این کشور به شدت میکوشد پول موردنیازش را در بازه زمانی کوتاه به دست آورد. آنها امیدوار بودند بتوانند در کوتاه مدت، به پول خوبی دست یابند.
درک جزئیات مربوط به نحوه عملکرد شبکه بلاک چین برای بسیاری از افراد دشوار است. اما پترو ابهامات دیگری نیز دارد. اطلاعات موجود در وایت پیپر (white paper) رسمی پترو چندان شفاف نیست. این سند اطلاعاتی درباره نحوه عملکرد بلاک چین و توکنها ارائه میدهد و بقیه این سند هم به جزئیات مربوط به پیشفروش، دلیل نیاز این کشور به یک ارز دیجیتال دارای پشتوانه نفتی و نحوه استفاده دولت از آن اختصاص دارد.
این وایت پیپر بهطور مختصر به استفاده از توکنهای ERC-20 از پیش استخراجشده و نیز قراردادهای هوشمند مبتنی بر اتریوم اشاره میکند. اما تردیدها وقتی بیشتر شد که دولت مادورو اعلام کرد به جای اتریوم، از پلتفرم بلاک چین موزايیکس (Mosaics) متعلق به نم (NEM) استفاده خواهد کرد.
البته بنیاد نم هم در اطلاعیهای ضمن تایید اقدام دولت ونزوئلا برای استفاده از این شبکه بلاک چین تاکید کرد که بنیاد مربوطه هیچ نوع دخالت مستقیمی در توسعه پترو ندارد. هنوز معلوم نیست پترو چطور دارای پشتوانه نفت است. تاکید مادورو به اینکه پترو با اتکا به پول فیزیکی جدید یعنی بولیوار سوبرانو است هم خودش پرسشبرانگیز است.
رابرت گرینفیلد (Robert Greenfield) مدیر بینالملل تاثیر اجتماعی فنی در شرکت کانسنسیس (ConsenSys) است. این شرکت در زمینه تولید نرمافزارها و خدمات نامتمرکز بر بستر اتریوم فعالیت دارد. گرینفیلد میگوید:
دولت ونزوئلا تاکنون بارها، نظرش را درباره پشتوانه پترو تغییر داده است.
او میگوید در حال کار بر روی مدلی به منظور شناسایی تقلب در نگارش وایت پیپر ارزهای دیجیتال است و پترو بیشتر نشانههای یک وایت پیپر کلاهبردارانه را دارد. گرینفیلد میگوید:
این وایت پیپر نمیگوید که عملکرد توکنها در یک سیستم گستردهتر به چه شکل است. این وایت پیپر درباره اقتصاد این توکن، نحوه توزیع و مقیاس پذیرش و نیز مالکیت آن توسط مردمی که کموبیش دچار فقر شدید هستند حرفی نمیزند. آنها از نفت بهعنوان سرمایهای فیزیکی استفاده میکنند، اما درباره سیاستهای اقتصادی درباره نحوه پایش آن توضیح نمیدهند. تقریبا میتوانید مطمئن باشید که این کلاهبرداری است.
بخش بعد را یکشنبه هفته آینده بخوانید …
منبع: medium
در این باره بیشتر بخوانید:
- بحران ونزوئلا و تاثیر بیت کوین و ارزهای دیجیتال در این کشور – بخش اول
- بحران ونزوئلا و تاثیر بیت کوین و ارزهای دیجیتال در این کشور – بخش سوم
- ۵ کلید اصلی تحولات آینده کریپتو !
- اجرای بلاک چین در یک جزیره متروکه تنها با کاغذ و خودکار
- مشعل لایتنینگ خاموش شد/پیامدهای این رویداد بزرگ چه بود؟
- زندگی میان سیلابها: نقد و بررسی کمک به سیلزدگان از طریق بیت کوین