فرایند انتقال دارایی دیجیتال به وارثان پس از فوت

برای افرادی که اقدام به خرید ارزهای دیجیتال می‌کنند، انتقال دارایی‌های دیجیتال به وارثان و خانواده ایشان یک مسئله مهم و اغلب فراموش شده است.

این دارایی‌ها که می‌تواند شامل مالکیت دامنه یک سایت، ارزهای دیجیتال و هر چیز مجازی که ارزشمند تلقی می‌شود باشد، بعضاً انتقال آن‌ها در چارچوب قانونی تعریف نشده است. همچنین نبود اطلاعات کافی در این زمینه، می‌تواند موجب از دسترس خارج شدن این نوع دارایی‌ها و عدم انتقال آن‌ها به ورثه شود.

اما موضوع ارزهای دیجیتال کمی متفاوت است، چرا که بدون طی کردن فرایندهای قانونی زمان‌بر هم می‌توان برخی اقدامات موثر در این زمینه انجام داد.

در این مطلب قصد داریم نحوه انتقال ارزهای دیجیتال به خانواده یا کسانی که دوستشان دارید را آموزش دهیم تا در صورتی که اتفاقی برای شما رخ دهد، از منتقل شدن دارایی‌های دیجیتالتان به آن‌ها مطمئن شوید.

نحوه ساخت کیف پول و بازیابی آن

در آغاز کار باید از آشنا بودن ابتدایی افرادی که قصد انتقال اموالمان را به آن‌ها داریم با این فناوری، اطمینان حاصل کنیم. به همین دلیل نیز در صورتی که آن‌ها چیزی در مورد بیت کوین و ارزهای دیجیتال نشنیده باشند یا نحوه استفاده و انتقال این دارایی‌ها را ندانند، باید در کاغذ یا فایلی به تشریح این موضوع به صورت گام به گام برای آن‌ها بپردازیم.

در این راستا، ارائه توضیحات گسترده درباره ارزهای دیجیتال الزامی نیست و مقصود از تهیه این راهنما، آموزش نحوه انتقال، استفاده یا تبدیل ارزهای دیجیتال به پول‌های رایج است.

در فایل یا کاغذ جداگانه‌ای هم جزئیاتی مانند حساب‌های صرافی که در آن‌ها موجودی داریم و اطلاعات لازم برای ورود به این سایت‌ها مانند ایمیل و گذرواژه را می‌نویسیم. توجه داشته باشید در صورتی که احراز هویت دو مرحله‌ای (two factor authentication) را فعال کرده‌اید، باید کدی که حین ایجاد آن، صرافی در اختیارتان قرار می‌دهد را نیز جزو اطلاعات مورد نیاز برای ورود به حسابتان بنویسید؛ چرا که در صورت دسترسی نداشتن به گوشی برای مشاهده این رمز، دیگر امکان ورود به حساب وجود نخواهد داشت.

اگر هم دارایی‌های دیجیتالتان را در کیف پول نگهداری می‌کنید، ارائه اطلاعاتی مانند سید (Seed)، کلید خصوصی و کیف پولی که استفاده کرده‌اید، کافی خواهد بود.

توجه: نوشتن این اطلاعات حساس بر روی کاغذ یا قرار دادن آن‌ها در یک فایل می‌تواند از جهتی بسیار خطرناک باشد. چرا که در صورت دستیابی به این اطلاعات، بدون هیچگونه دردسری امکان انتقال آن‌ها وجود خواهد داشت. باید در نظر داشت که ماهیت ارزهای دیجیتال هم به گونه‌ای است که امکان پیگیری در این زمینه را تقریبا غیرممکن می‌سازد. پس در نگهداری این جزئیات باید حداکثر دقت و توجه را به کار برد.

آموزش ساخت و بازیابی کیف پول‌ ارزهای دیجیتال مختلف در سایت ارائه شده است، اما در این مطلب نیز نحوه ایجاد کیف پول کاغذی که ساده‌ترین نوع کیف پول است را به همراه بازیابی آن آموزش خواهیم داد.

آموزش ساخت کیف پول کاغذی بیت کوین و بازیابی آن

برای ساخت کیف پول کاغذی بیت کوین می‌توانید از سایت bitaddress استفاده کنید. این سایت از حرکات ماوس برای ساخت یک کلیدخصوصی تصادفی استفاده می‌کند.

پس از ساخته شدن کیف پول، کلید خصوصی به همراه آدرس آن در اختیارتان قرار می‌گیرد.

کلیدخصوصی که برای دسترسی به کیف پول استفاده می‌شود، عبارتی است که در سمت راست نوشته شده و آدرس کیف پول نیز در سمت چپ نوشته شده است.

از دیگر خدمات جالب ارائه شده در این سایت، امکانی به نام Split Wallet است. به وسیله این ترفند رمزنگاری می‌توان کلیدخصوصی یک کیف پول را به چند قسمت تقسیم کرد و همچنین تعداد بخش‌های لازم برای دسترسی یافتن به کیف پول را نیز مشخص کرد.

برای مثال در نمونه زیر، کلید خصوصی به ۳ بخش متفاوت تقسیم شده است و هر کدام از این رشته‌ها می‌تواند توسط یک نفر نگهداری شود. برای دسترسی یافتن به این کیف پول نیز در کنار هم قرار گفتن ۲ بخش از ۳ بخش کافی است.

استفاده از این نوع کیف پول، خطر دزدیده شدن را میان چند نفر توزیع می‌کند و ریسک نگهداری به مقدار زیادی کاهش می‌یابد. هرچند در صورت تعیین سرسختانه تعداد بخش‌های مورد نیاز برای دسترسی به کیف پول، گم شدن یک یا دو بخش می‌تواند به از دست رفتن همیشگی دارایی‌های دیجیتال منجر گردد. برای مثال در صورتی که یک کلید خصوصی به ۵ بخش تقسیم شود و برای دسترسی به کیف پول به هر ۵ بخش نیاز باشد. در این صورت اگر یکی از اعضا کلید را فراموش کند، دیگر امکان دستیابی به کیف پول وجود نخواهد داشت.

در قسمت پایین همین صفحه، محلی تعبیه شده تا با وارد کردن کلیدهای خود در هر سطر، کلید خصوصی اصلی برای بازیابی کیف پول در اختیارتان قرار گیرد. گفتنی است که این داده‌های رد و بدل شده در این سایت ذخیره نمی‌شود اما بهتر است در حالت آفلاین از بخش‌های مختلف آن استفاده شود.

برای بازیابی کیف پول بیت کوین هم می‌توانید کلید خصوصی را در کیف پول‌هایی نظیر الکتروم، کوینومی و سامورایی وارد کنید. آموزش بازیابی با استفاده از کلید خصوصی در هر یک از این کیف پول‌ها، در مطالب زیر آموزش داده شده است.

آموزش کیف پول بیت کوین الکتروم

آموزش کیف پول کوینومی

استفاده از صندوق امانات

یکی از مواردی که برای نگهداری برگه حاوی اطلاعات کیف پول و حساب‌های صرافی می‌توان از آن استفاده کرد، صندوق امانات یا صندوق‌های اجاره‌ای است. در ایران بیشتر بانک‌ها این قبیل خدمات را ارائه می‌دهند و با مراجعه به سایت هر یک از آن‌ها می‌توان از شرایط دریافت صندوق امانات در آن بانک مطلع شد. نگهداری اموال و دارایی‌های گرانبها این مزیت را دارد که علاوه بر خطر سرقت، آن‌ها را از خطرات دیگری نظیر آتش‌سوزی هم در امان نگه می‌دارد. مزیت دیگر هم این است که هیچکس از محتوای صندوق مطلع نمی‌شود. تنها تبصره ای که در این زمینه وجود دارد، این است که نباید مواد خطرناک، ممنوعیه و فاسدشدنی در این صندوق ها نگهداری کرد.

برای دریافت صندوق‌ امانات، علاوه بر دادن اجاره باید ودیعه را نیز نزد بانک سپرده‌گذاری کنید. برای نمونه یکی از بانک های دولتی، به ازای هر سانتیمتر مربع اجاره بها می‌گیرد که از حداقل ۵۰ هزار تومان آغاز می‌شود یا یکی از بانک های خصوصی بسته به اینکه صندوق در ساختمان مرکزی مستقر باشد یا در شعب نرخ خود را تغییر می‌دهد.

صندوق اجاره‌ای مکانیکی: این نوع صندوق‌ها دارای دو قفل هستند که یکی از آن‌ها متعلق به بانک و دیگری برای مشتری است. هر قفل نیز دو کلید دارد که یکی از آن‌ها کلید اصلی و دیگری کلید یدکی است. این بدان معناست که امکان باز شدن صندوق وجود کلید مشتری وجود ندارد.

صندوق اجاره‌ای الکترونیکی: این نوع صندوق‌ها از امنیت بسیار بالایی برخوردارند، در سه اندازه مختلف در اختیار مشتریان قرار می‌گیرند و برای استفاده از آنها علاوه بر ابزار مکانیکی و دیجیتالی، پارامترهای بایومتریک و غیره نیز پیش‌بینی شده است.

شرایط مورد نیاز برای دریافت صندوق اجاره‌ای در سایت هر بانک نوشته شده که یکی از مهمترین آن‌ها خوش حساب بودن مشتری است. در واقع بانک‌ها اغلب این خدمات را به مشتریان ویژه خود ارائه می‌دهند.

در روش اول می‌توانند برای باز کردن صندوق، گذاشتن و برداشتن اشیاء به شخص دیگری هم وکالت دهند. بانک وکالتنامه را از مشتری اخذ و در حساب های مربوطه ثبت خواهد کرد. متصدی صندوق اجاره‌ای مراتب وکالت را در برگه درخواست اجاره صندوق و کارت نمونه امضاء مشتری با قید شماره انتظامی یادداشت و کارت نمونه امضاء وکیل را تنظیم خواهد کرد.

در روش دوم نیز مشتریان یک سری افراد مشخصی را برای داشتن دسترسی به صندوق امانات مشخص می‌کنند. این روش در بسیاری از صندوق‌ها شاید متداول و شدنی نباشد، برای همین نیز حتما قوانین و نحوه استفاده از صندوق امانات را از بانک یا موسسه مورد نظر جویا شوید.

در نهایت اینکه پس از فوت شخص، ورثه قانونی او می‌توانند با داشتن «تصدیق یا گواهی انحصار وراثت» که از شورای حل اختلاف اخذ کرده‌اند، با مراجعه به بانک یا موسسه به محتویات صندوق دسترسی پیدا کنند.

در گذشته تنها بانک های بزرگ صندوق امانات اجاره ای داشتند اما در سال های اخیر بانک‌های خصوصی نیز به این عرصه ورود کرده اند. اجاره بهای این صندوق ها بسته به اینکه در چه محدوده جغرافیایی باشد، داخل شعبه بانک مستقر باشد یا در ساختمان مرکزی آن و اینکه میزان امنیت آن چقدر باشد، می‌تواند متغییر باشد. برای مثال این هزینه در بانک ملی به شرح زیر است:

دست اندرکاران نظام بانکی، بالاترین رقم اجاره صندوق امانات را مربوط به ساختمان مرکزی بانک ملی ایران می‌دانند که به دلیل مجاورت با موزه جواهرات ملی از بالاترین سطوح امنیتی برخوردار است.

کوچکترین صندوق امانت بانکی حدود ۵۰ سانتیمتر مربع حجم دارد و بزرگترین آن به اندازه یک اتاق ۹ متری است که می‌توان اشیائی چون فرش های نفیس و عتیقه را در آن به راحتی نگهداری کرد زیرا این صندوق ها نه تنها در برابر سرقت بلکه در برابر آتش سوزی نیز ایمن هستند.

شرایط دریافت صندوق امانات

برخی شرایط دریافت صندوق امانات در بانک‌های دولتی و خصوصی مشترک است.

۱. تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی با داشتن یکی از انواع حساب‌ها نزد شعب بانک می‌توانند مطابق دستورالعمل بانک از خدمات صندوق‌های اجاره‌ای استفاده کنند و متقاضیان استفاده از صندوق‌های اجاره‌ای در صورت نداشتن حساب در بانک ملزم به افتتاح حساب هستند.

۲. مشتری می‌تواند در صندوق تخصیص داده شده، هرگونه اشیاء (شامل اشیاء ممنوعه نبوده و یا در نتیجه فساد و عللی دیگر به صندوق و خزانه بانک آسیب نرسانند) نگهداری کند.

۳. اجاره‌کننده صندوق یا وکیل وی می‌تواند از صندوق استفاده کند. بدیهی است که صندوق، قابل انتقال به فردی دیگر نیست .

۴. مشتری لازم است تا علاوه بر اجاره‌بهاء، مبلغی را به عنوان ودیعه بر اساس تعرفه‌های تعیین شده در بانک سپرده‌گذاری کند. مبلغ یادشده در صورتی که مشتری هیچ‌گونه بدهی به بانک نداشته باشد در خاتمه مدت اجاره یا انقضای قرارداد، عیناً به مشتری بازگردانده می‌شود و برای مدت کمتر از یک سال نیز مدت اجاره محاسبه خواهد شد.

۵. مشتریان می‌توانند در طول ساعات اداری و تا زمان مناسب نسبت به دفعات جهت استفاده صندوق به بانک مراجعه کنند، بدین معنی که استفاده از هر صندوق در هر روز به دفعات بلامانع است .

۶. متقاضیان می‌توانند شرایط و تعرفه‌های اجاره‌ی صندوق امانات را از سایت بانک‌های مربوطه مشاهده کنند.

در کشورهای دیگر نیز شرایط تقریبا مشابهی برای استفاده از خدمات صندوق امانات وجود دارد. هزینه اجاره سالانه این صندوق‌ها در کشورها و بانک‌های مختلف، با هم فرق دارد؛ بطوریکه می‌توان با پرداخت ۲۰ دلار در هر سال یک صندوق در سایز کوچک اجاره کرد. این مبلغ برای صندوق‌های بزرگتر و مراکز با امنیت بیشتر تا چندصد دلار هم می‌تواند افزایش یابد. لازم به اشاره است که لزوما این خدمات تنها در بانک‌ها ارائه نمی‌شود و موسساتی وجود دارند که کار آن‌ها صرفا مراقبت و ارائه خدمات سرویس‌های نگهداری است.

سازوکار انتقال دارایی از طریق وصیت‌نامه

در صورتی که قصد انتقال دارایی‌های دیجیتال را از طریق وصیت نامه داشته باشید، برای انجام فرایند‌های بازیابی، انتقال یا فروش آن باید از پیش یک وکیل تعیین کنید. تعیین وکیل با یک وکالت‌نامه رسمی امکان‌پذیر است که می‌تواند اختیار تمامی امور مالی و اداری موکل را بر عهده گیرد (وکیل تام یا مطلق) و یا تنها در موارد خاصی او را مسئول امور خود کنید (وکیل مقید).

قرار دادن جزئیات کیف پول یا حساب صرافی در وصیت نامه هرگز توصیه نمی‌شود. به همین دلیل نیز بهترین راه انتقال دارایی‌های دیجیتال از طریق وصیت نامه می‌تواند قرار دادن اطلاعات کیف پول در صندوق امانات و سپردن وکالت دسترسی به آن‌ها به یک وکیل باشد. در این صورت اگر برای شما حادثه‌ای رخ دهد، خانواده شما از طریق وکیل به دارایی‌های دیجیتال شما دست پیدا می‌کنند.

همچنین تنظیم یک وصیت نامه قانونی که ترجیحا نزد یک وکیل انجام شده باشد و مشخص کردن کلیه دارایی‌ها به همراه نحوه تقسیم آن‌ها، دسترسی به اموال فرد فوت شده را طی فرایند قانونی می‌تواند سرعت بخشد.

فوت مشتری

درصورتی‌که مشتری فوت کند برای دسترسی به صندوق امانات، وراث باید مراحل انحصار ورثه را طی کنند و تا آن زمان امکان دسترسی به صندوق را نخواهند داشت. وراث و یا وکیل انتخابی آن‌ها با داشتن حکم انحصار وراثت می‌توانند به بانک مراجعه کرده و با حضور نمایندگان بانک و تنظیم صورت‌جلسه محتویات صندوق را دریافت کنند. باید توجه داشت که فرایند انحصار وراثت برای ورثه، زمان‌بر و طولانی است و ممکن است حتی تا دو الی سه سال هم طول بکشد.

وضعیت حساب بانکی پس از فوت مشتری

در مورد وضعیت حساب‌های بانکی پس از فوت اشخاص اختلافات زیادی وجود دارد. بانک‌ها پس از فوت مشتریان خود در صورتی که شخص اجازه برداشت از حساب را برای فرد خاصی مشخص نکرده باشد، حساب را مسدود کرده و تا زمان مشخص شدن انحصار وراثت پول فرد را نزد خود نگه می‌دارند.

هریک از وراث می‌توانند با در دست داشتن گواهی حصر وراثت، گواهی واریز مالیات بر ارث، گواهی فوت یا شناسنامه متوفی و شناسنامه یا مدرک شناسایی معتبر خود به شعبه و جهت دریافت سهم الارث اقدام نمایند. همچنین وراث متوفی می توانند با ارائه گواهی فوت نسبت به دریافت یک میلیون تومان جهت پوشش بخش از هزینه های کفن و دفن اقدام کنند.