تبعات حذف معاملات رمزارز از صرافی‌ها برای اقتصاد

سال‌های زیادی از آغاز تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران می‌گذرد؛ از تحریم سیستم‌های بانکی گرفته تا واردات کالا و فروش نفت. رفتار طبیعی فعالان حوزه اقتصادی، روی آوردن به تجارت‌هایی است که یا وابسته به خارج از کشور نیستند یا می‌توانند به نحوی از زیر بار تحریم ها خارج شوند. ورود به بازار ارزهای دیجیتال، یکی از این گزینه ها است.

ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال باعث می شود که هیچ فرد یا گروه خاصی نتواند آن را کنترل یا محدود کند. آرمان اولیه بیت کوین این است که تراکنش های مالی از زیر فشار و مدیریت سیستم‌های متمرکز مانند بانک های مرکزی خارج شده و افراد بتوانند به صورت همتا‌به‌همتا با هم معامله انجام دهند.

این ویژگی ارزهای دیجیتال را به یک فناوری کاربردی و محبوب برای گذر از تحریم‌های دولتی تبدیل کرده است. مبادله ارزهای دیجیتال برخلاف آنچه که اکنون گفته می‌شود، مسیری برای «ورود» ارز به کشور بوده است. اخبار روزهای گذشته درباره محدودیت های بانک مرکزی و درگاه‌های پرداخت برای صرافی های ارز دیجیتال، فضای بازار رمز ارز را در کشور بسیار ملتهب کرد. ممنوعیت فعالیت پلتفرم‌های شفاف مبادلات ارز دیجیتال، حجم سرمایه در گردش این بازار را تبدیل به حجم انبوهی نقدینگی سرگردان می‌کند. همچنین نگرانی کاربران از بلوکه شدن حساب‌ها و احساس ناامنی ناشی از آن نتایج مختلفی دارد که موارد زیر از جمله آن ها است.

خروج ارز از کشور

معامله‌گران مهم بازار رمز ارز ایران در صورت مسدود شدن صرافی‌ها، سرمایه خود را به صورت نقد نگه‌داری نمی‌کنند بلکه رفتار قابل پیش بینی آنها، ورود به بازارهای بین‌المللی است. حجم بازار ارزهای دیجیتال ایران در حال حاضر بیش ۲۵ هزار میلیارد تومان معادل ۶۹۰ میلیون دلار است. اگر در سال آینده، میزان فروش نفت را حدود ۴۳۸ هزار بشکه در نظر بگیریم و قیمت نفت به ازای هر بشکه حدود ۳۰ دلار باشد، کل درآمد نفتی کشور حدود چهار میلیون و ۸۰۰ هزار دلار خواهد بود.

از بین رفتن دسترسی به دارایی‌ها و نبود امکان پیگیری آن

یکی دیگر از آثار منفی خروج ارز از کشور از بین رفتن امکان پیگیری سرنوشت این سرمایه است. با حضور این سرمایه در صرافی‌های داخلی و امکان نظارت بر گردش این پول یک امکان مهم برای جهت‌دهی اقتصادی و استفاده از این سرمایه در کشور است. اما با انتقال سرمایه به صرافی‌های بین‌المللی هیچ امکانی برای نظارت بر آن وجود نخواهد داشت. خروج معادل حداقل ۱۰ درصد از درآمد نفتی کشور می‌تواند اثر مهمی بر کمبود ارز در کشور داشته باشد.

از بین رفتن امکان گردش سرمایه در کشور

یکی دیگر از فرصت‌هایی که با خروج سرمایه ارز دیجیتال از کشور از دست خواهد رفت، امکان گردش این سرمایه در بازارهای دیگر است. بازارهای موازی مانند بورس و طلا، همیشه انتخاب دیگر سرمایه‌گذاران این حوزه بوده اند. معمولا با ریزش بازار ارزهای دیجیتال در دنیا، بخش مهمی از این سرمایه به سمت بازارهای دیگر حرکت خواهد کرد. نتیجه حتمی این گردش سرمایه در بازارهای مختلف کشور، پویایی اقتصادی در هر کدام از بازارها است. انجام معاملات ارز دیجیتال در کانال‌های غیر رسمی این روش به خاطر نبود امکان پیگیری تراکنش‌ها امکان در خطر قرار دادن سرمایه های کاربران را بالا برده و زمینه را برای کلاهبرداری‌های متعدد فراهم می کند.

نبود امکان احراز هویت و همچنین ناشناس بودن فعالان حوزه ارزهای دیجیتال روی شبکه بلاک چین این فرصت را برای افراد سودجو فراهم می‌کند تا فعالیت‌های گسترده‌تری در این زمینه داشته باشند.

ورود حجم بالای نقدینگی به بازار کالا و خدمات

نتیجه قطعی این اتفاق بالا رفتن تورم در کشور است. در شرایطی که اقتصاد کشور به دلیل تحریم‌ها و مشکلات متعدد ثبات خود را از دست داده این حجم از نقدینگی می‌تواند زمینه ساز یک مشکل جدید در کشور باشد.

تصمیم گیری های شتاب‌زده راه حل نیست

آن چه در چند روز گذشته در فضای خبری بازار ارزهای دیجیتال در کشور اتفاق افتاد، مجموعه‌ای از تصمیم‌های شتاب زده و کارشناسی نشده بود که مشکلات فراوانی برای فعالان این حوزه ایجاد کرد. نگرانی کاربران صرافی‌ها از بلوکه شدن دارایی و نبود امکان برداشت باعث شد تا کاربران حاضر باشند حتی با ضرر زیاد، از این بازار خارج پایدار از عوامل مهم جلوگیری شوند. نبود احساس امنیت اقتصادی از توسعه پایدار در کشور است. تعطیلی صرافی‌های ارز دیجیتال در این شرایط و با تصمیماتی ناگهانی و شتاب زده، یک قربانی مهم دارد: فعالان حوزه ارزهای دیجیتال.

زیرزمینی شدن فعالیت‌ها در تاریخ اقتصاد ایران بی‌نتیجه بوده است

در کشور ما نیز هرچند حوزه فناوری های بلاک چین و رمز ارزها هنوز به سطحی که باید نرسیده، اما حوزه سرمایه‌گذاری روی رمز ارزها پیشرفت قابل توجهی داشته است. بیش از ۲۵ هزار میلیارد تومان سرمایه موجود در این بازار نشان می‌دهد جریان سرمایه در حال ورود به این حوزه است. در چنین شرایطی ممنوع کردن فعالیت در این حوزه در عمل ممکن نخواهد بود. بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا از جمله چین، آمریکا و روسیه نیز موفق به این کار نشدند. ممنوع شدن فعالیت در حوزه رمز ارزها باعث زیرزمینی شدن این فعالیت ها خواهد شد.

در اقتصادی با شرایط اقتصاد ایران، زیرزمینی شدن یک حوزه چند هزار میلیارد تومانی نتیجه‌ای جز آسیب های بیشتر به اقتصاد و فعالان آن نخواهد داشت. حوزه رمز ارزها به راحتی با وضع قوانین شفاف و کاربردی زیر نظر قوانین جاری کشور قرار خواهد گرفت و می‌توان از بروز بحران های مالی و بحران‌های امنیتی حاصل از این بحران‌ها جلوگیری کرد.

فراموش نکنیم بحران‌های حاصل از بحران موسسات مالی در دهه ۸۰ باعث بروز چه بحران های امنیتی و اقتصادی در سال های اخیر شد؛ بحران هایی که حاصل غیرشفاف بودن و فاسد بودن سیستم مدیریت موسسات مالی بود. یک و نیم میلیون نفر در حال حاضر در حوزه رمز ارزها در ایران فعالیت می‌کنند.

چندین سایت، صرافی و مرکز آموزشی – پژوهشی نیز در حال کار روی پروژه های مختلف مرتبط با این حوزه هستند. می‌توان گفت حوزه رمز ارزها به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای دست کم سه میلیون نفر شغل ثابت با شرایط مناسب ایجاد کرده است. به جز سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی بسیاری از نیروهای نخبه کشور در حوزه‌های برنامه نویسی، بازاریابی و اقتصاد در این حوزه فعالیت می‌‌کنند.

افراد حاضر در بخش فنی مراکز فعال ارز دیجیتال در ایران اغلب از گروه افراد متخصص و علاقه‌مند به تکنولوژی‌های روز دنیا هستند. امکان تعامل با مراکز جهانی علم و اقتصاد و همچنین امید به آینده روشن ارزهای دیجیتال در ایران باعث شده بسیاری از این افراد برنامه های مهاجرت خود را لغو و در کشور فعال شوند. همین شرایط باعث شده اکوسیستم ارزهای دیجیتال به یکی از غنی‌ترین اکوسیستم‌های کسب‌و‌کار در ایران تبدیل شود. غیرقانونی‌شدن فعالیت در این حوزه باعث بازگشت به شرایط قبل و بالا رفتن احتمال مهاجرت ایران خواهد شد.

بلوکه شدن دارایی کاربران ایرانی

برای سال‌ها یکی از اتفاقات معمول در این صرافی‌های بین المللی بلوکه شدن دارایی‌های ایرانی بوده است. صرافی‌های بایننس و بیترکس به عنوان دو غول بین المللی ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر بارها سرمایه کاربران ایرانی را از بین برده‌اند.

بیترکس سابقه بلوکه کردن حساب کاربران ایرانی برای دو سال را هم در کارنامه دارد. متأسفانه کاربرانی که در این صرافی‌ها دچار مشکلات حاصل از سیاست‌های تحریمی می شوند در عمل امکان بررسی قانونی و پیگیری شکایت های خود را ندارند در صورتی که صرافی‌های داخلی طبق قانون موظف به پاسخگویی درباره مشکلات احتمالی خواهند بود.

ارزهای دیجیتال توسط هیچ دولت یا نهادی قابل پیگیری و بلوکه شدن نیستند و به همین دلیل ابزارهای بسیار مناسبی برای دور زدن تحریم‌های بین المللی علیه ایران به شمار می‌روند. با استفاده از ارزهای دیجیتال می‌توان با کمترین هزینه و بدون معضلات قانونی هرگونه نیاز کشور در حوزه‌های مختلف را تامین کرد.

یکی از مشکلات بزرگ در اقتصاد ایران هزینه‌های مادی و معنوی حاصل از تحریم برای تامین نیازهای اولیه کشور در زمینه‌های استراتژیک مانند غذا و دارو است. این هزینه‌ها با کمک ارزهای دیجیتال از بین خواهند رفت و مراکز فسادزایی که در سایه دلالی دور زدن تحریم ایجاد شده‌اند تعطیل خواهند شد. ممنوع کردن فعالیت ارزهای دیجیتال این شانس بزرگ و در دسترس را از کشور می گیرد؛ باید گفت تعطیل کردن بازار ارزهای دیجیتال در کشور کمک به تحریم اقتصاد ایران است.

عدم مغایرت بورس و بیت کوین

به گفته بیشتر کارشناسان نگرانی‌ها درباره احتمال تأثیر منفی ارزهای دیجیتال روی بازارهای استراتژیکی مانند بورس بی‌مورد است. محمد گرجی آرا، تحلیلگر بازار سرمایه می گوید:

بیت کویین در ایران هیچ تهدیدی برای بورس محسوب نمی شود. بورس و بیت کویین دو ابزار مالی با عملکردهای متفاوت هستند که در نهایت هیچکدام نمی‌توانند یکدیگر را تحت الشعاع قرار دهند.

سقوط تاریخی بورس در سال ۹۹ که باعث از بین رفتن سرمایه بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد شد این نگرانی ها را ایجاد کرده اما ارزهای دیجیتال نه تنها مشکلی برای این افراد ایجاد نخواهند کرد بلکه باعث کنترل هیجانات بازارهای موازی مانند بورس خواهند شد.

علت ریزش شاخص بورس فعالیت سرمایه گذاران در بازار ارزهای دیجیتال نیست. کارشناسان بازار سرمایه می گویند دلیل این ریزش مسائل فرا اقتصادی مانند درگیری های سیاسی و همچنین ضعف سیاست‌گذاری است. نتایج تحقیقات علمی نشان می دهد «متنوع کردن» سبد سرمایه گذاری یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش ریسک فعالیت در بازارهای سرمایه ای به شمار می رود. همین مسئله باعث شده بسیاری از سرمایه‌ذاران دنبال بازارهای تازه برای سرمایه‌گذاری باشند که بازار ارزهای دیجیتال یکی از این بازارها است.

امنیت شبکه رمز ارزها

یکی از مهم‌ترین دلیل افزایش روزافزون اقبال جهانی به ارزهای دیجیتال، فناوری بسیار پیچیده و مطمئن به کار رفته در ساخت آنها است. صرافی‌های بزرگ دنیا مانند کوین بیس و بایننس جزو شرکت‌های پیش رو در فناوری‌های پیشرفته جهان به شمار می روند.

چهره های علمی برجسته دنیا خالقان بسیاری از ارزهای دیجیتال محبوب دنیا هستند و اعتماد شرکت های بسیار بزرگی مانند پی پل و آمازون به این فناوری باعث بهبود روز افزون این فناوری ها شده است. تسلا به‌عنوان یکی از مهم ترین شرکت های فناوری‌های فوق پیشرفته دنیا به تازگی بخش قابل توجهی از سرمایه خود را به بیت کوین تبدیل کرده و در تلاش است این روند را با شیب صعودی ادامه دهد.

کشورهای بزرگ صنعتی دنیا مانند چین، ژاپن، کره جنوبی و آمریکا سرمایه گذاری های بسیار گسترده‌ای روی فناوری‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال کرده اند و انتظار می‌رود این روند به شکل فزاینده‌ای ادامه داشته باشد. ایران نیز به عنوان یکی از پیشگامان فناوری های فوق‌پیشرفته در منطقه، راهی به جز فعالیت گسترده در این حوزه ندارد.