از زمان ظهور بلاک چین، این فناوری تحولآفرین بسیاری از صنایع مختلف، از حملونقل و بیمه گرفته تا زنجیره تأمین را تحتتأثیر قرار داده است. بااینحال، برای گسترش بیشتر کاربرد این فناوری، فقط به یکچیز نیاز داریم: داشتن همزمان امنیت، مقیاسپذیری، تمرکززدایی. بلاک چین هرسه آنها را دارد؛ ولی نه همزمان. به همین دلیل راهحلهای لایه دوم، نظیر شبکه لایه دوم کوین بیس به وجود آمدهاند.
در این مطلب که با کمک مقالهای از وبسایت کوین گکو نگاشتهایم، ابتدا درباره سازوکار بنیادین شبکه بیس (Base) و تاریخچه مختصری از آن صحبت میکنیم. سپس به بررسی ویژگیهای کلیدی آن و وجهتمایزی که با راهحلهای مشابه خود دارد، خواهیم پرداخت. اگر کنجکاوید بدانید بیس چطور میخواهد مشکلات سهگانه بلاک چینها را حل کند، با ما همراه باشید.
شبکه لایه دوم کوین بیس چیست؟
بیس (Base) یک شبکه لایه دوم است که روی بلاک چین اتریوم کار میکند. هدف از طراحی پروژه بیس، علاوه بر حل مشکلات سهگانه بلاک چینها، ارائه راهی مقرونبهصرفه و آسان به توسعهدهندگان برای ساخت آن دسته از برنامههای غیرمتمرکز (DApps) است که با اکوسیستم کوین بیس کار میکنند.
شبکههای لایه دوم، شبکههایی خارج از زنجیره هستند که در کنار بلاک چین زیربنایی خود قرار دارند. این شبکهها از همان ساختار اولیه بلاک چین اصلی پیروی میکنند. برای نمونه، بلاک چینهای لایه دوم اتریوم، درست مانند خود اتریوم میتوانند قراردادهای هوشمند را مدیریت کنند و امنیت آنها هم از اتریوم تأمین میشود. مزیت این بلاک چینها این است که کارمزد تراکنش کمتری دارند و نسبتبه بلاک چین اصلی مقیاسپذیرتر هستند.
تاریخچه شبکه لایه دوم کوین بیس
بیس را صرافی آمریکایی کوین بیس (Coinbase) طراحی و منتشر کرده است. شبکه آزمایشی بیس در ۲۳ فوریه ۲۰۲۳ راهاندازی شد؛ اما مدتها قبل از آن در حال توسعه بود. تیم پشتیبان این پروژه توضیح داد که آنها بیس را به این دلیل منتشر کردهاند که روشی کمهزینه و مناسب برای توسعهدهندگان برنامههای غیرمتمرکز باشد. هدف آنها تشویق توسعهدهندگان به ساخت هرچه بیشتر محصولات کریپتو و تسهیل دسترسی افراد به خدمات کوین بیس بود.
یکی از دلایل محبوبیت و افزایش اعتماد افراد به پروژه بیس، شرکت پشت آن است. کوین بیس در حال حاضر یکی از بزرگترین صرافیهای ارز دیجیتال در ایالات متحده است. پلتفرم معاملاتی کوین بیس که در سال ۲۰۱۲ راهاندازی شد، خدماتی نظیر خرید، فروش، معامله و ذخیره ارزهای دیجیتال را ارائه میدهد.
این پلتفرم از محصولات دیگری مانند استیبل کوینها هم پشتیبانی میکند و آن دسته از صاحبان کسبوکار که میخواهند پرداخت با ارز دیجیتال را بپذیرند، میتوانند از کوین بیس کارت نقدی ارز دیجیتال و API دریافت کنند. هرچند کاربران ایرانی بهدلیل تحریمهای گسترده، نمیتوانند از هیچیک از این خدمات استفاده کنند.
کوین بیس برای توسعه OP Stack، که نوعی مجموعهابزار توسعهدهنده منبع باز است و اپتیمیسم (Optimism) از آن استفاده میکند، به این شبکه لایه دوم اتریومی پیوسته است.
بیس چگونه کار میکند؟
شبکه لایه دوم کوین بیس از فناوری لایه ۲ برای صرفهجویی در هزینههای توسعهدهندگان و در عین حال ارائه تمام ویژگیهای اتریوم استفاده میکند. درواقع، بیس نوعی بلاک چین ثانویه است که بهموازات زنجیره اصلی اتریوم اجرا میشود.
این شبکه تراکنشها را پردازش میکند و پس از نهاییشدن، آنها را به لایه اول اتریوم ارسال میکند. دادههای تراکنش در دفترکل بلاکچین اصلی یعنی اتریوم ثبت میشوند و این بدان معناست که جزئی از زنجیره اصلی خواهند بود.
این شبکه از مکانیسم موسوم به رولآپ هم استفاده میکند. رولآپ فناوری فوقالعادهای است که دادههای صدها تراکنش را در یک تراکنش که به زنجیره اصلی ارسال میشود، جمعآوری و دستهبندی میکند.
همه آن تراکنشها باید هزینه جداگانهای برای ارسال به اتریوم پرداخت میکردند؛ اما با رولآپ، صدها تراکنش فقط در یک وهله به اتریوم ارسال میشوند و بنابراین، فقط یک کارمزد خواهند پرداخت. این کارمزد بین همه آن تراکنشها تقسیم میشود که بهمیزان قابلتوجهی کمتر از ارسال تکی آنهاست.
معماری شبکه لایه دوم کوین بیس
همانطور که گفتیم، ساخت شبکه بیس با استفاده از OP Stack صورت گرفته است و بنابراین، بیس هم قرار است بخشی از شبکه سوپرچین (Superchain) باشد. سوپرچین شبکهای از زنجیرههاست که با استفاده از OP Stack ساخته میشوند؛ یعنی همه این زنجیرهها امنیت بلاک چین زیربنایی خود را به ارث میبرند و میتوانند یک لایه ارتباطی مشترک با یکدیگر داشته باشند. سیستم OP Stack علاوهبر تسهیل استقرار بیس، سطح بالاتری از مقیاسپذیری و قابلیت همکاری را فراهم میکند.
با پیوستن کوین بیس به اپتیمیسم برای توسعه OP Stack، این دو تیم با هم در حال طراحی و ساخت پروتکلی هستند که بتواند چندین بلاک چین لایه دوم را بهشکل متوالی سازماندهی کند و در عین حال، قابلیت همکاری و ترکیبپذیری بین OP Stack را فراهم آورد.
باتوجهبه اینکه بیس یک بلاک چین لایه دوم است، میتواند از طرح پیشنهادی EIP-4844 آینده که در ارتقای دنکان (Dencun) اتریوم گنجانده خواهد شد و خود کوین بیس در توسعه آن مشارکت داشته است، بهرهمند شود. پروپوزال EIP-4844 با ذخیرهسازی دادهها در قالب جدیدی به نام بلابها (blobs)، بهجای ساختار فعلی که کالدیتا (calldata) نام دارد، هزینه دسترسی به دادهها را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.
اگر بلاک چینهای لایه دوم از این طرح استفاده کنند، کاربران هم از کاهش هزینهها بهرهمند میشوند و این بهمعنای کاهش کلی هزینههای تراکنش در سرتاسر اکوسیستم لایه دوم است.
هدف بیس چیست؟
پروژه Base چند هدف متفاوت دارد. در ظاهر، تمرکز اصلی این پروژه روی ارائه دسترسی ایمن و آسان به شبکه لایه دوم اتریوم است. بیس قصد دارد برخی از مشکلاتی را که شبکههای لایه دوم دیگر با آن مواجهاند، حل کند. این شبکه دارای نرمافزار منبع باز OP Stack است که بهصورت عمومی در دسترس همگان قرار دارد و بنابراین، کاربران میتوانند زنجیره را فورک کنند و خودشان زنجیرهای به دلخواه خود ایجاد کنند.
سیستم منبع باز OP Stack، موردپسند توسعهدهندگان و سیستمی کاملاً ماژولار است که میتوان آن را سفارشیسازی کرد. این سیستم قابلیت همکاری هم دارد و بهگونهای طراحی شده است که با زنجیرههای دیگر تعامل برقرار کند و در عین حال، کاملاً غیرمتمرکز باشد. ابزاری کاملاً ارزشمند که هر توسعهدهندهای به آن نیاز دارد.
انگیزه مهمتری که پشت بیس وجود دارد این است که برخلاف بسیاری از زنجیرههای دیگر لایه دوم اتریوم، بیس ارتباط مستقیمی با محصولات کوین بیس خواهد داشت. بهعنوان مثال، اگر توسعهدهندهای یک بازی مبتنی بر بلاک چین ایجاد کند، میتواند از این سیستم برای کمک به کاربران خود استفاده کند تا بهراحتی توکنهای خود را در کوین بیس نقد کنند.
هرچند این ویژگی هم برای کاربران ایرانی کاربرد ندارد، بااینحال، به کوین بیس در حفظ محبوبیتش کمک میکند؛ زیرا کاربران صنعت ارزهای دیجیتال از سرمایهگذاران سنتی به طرفداران وب ۳.۰ تبدیل میشوند.
قابلیتها و ویژگیهای شبکه لایه دوم کوین بیس
شبکه لایه دوم کوین بیس صرفاً یک راهحل لایه دوم برای مقیاسپذیری نیست و قرار است بسیاری از ویژگیها و قابلیتهای مفید دیگر را در اختیار توسعهدهندگان قرار دهد. برخی از قابلیتها و ویژگیهای بیس عبارتاند از:
۱. نودهای شبکه لایه دوم کوین بیس
توسعهدهندگان در بیس میتوانند در صورت تمایل، نود بیس خود را اجرا کنند. بااینحال، اگر نخواهند هزینه و چالشهایی که یک نود دارد را بپذیرند، میتوانند از خدمات نود شخص ثالث استفاده کنند.
بیس دسترسی به بسیاری از ارائهدهندگان نود شخص ثالث را ارائه میدهد. برخی از این ارائهدهندگان نود شامل انکر (Ankr)، بلاست (Blast)، کوییکنود (QuickNode)، یونیفرا (Unifra) و چندین سرویس محبوب دیگر هستند.
۲. بریجها
بریجها (Bridges) در لایه دوم بسیار مهم هستند. همانطور که از نامش پیداست، بریج بهمعنای پل است و به انتقال دادهها از یک بلاک چین به بلاک چین دیگر کمک میکند. بریجهای فعلی بیس به شما امکان میدهند اتر (ETH) را از لایه اول به لایه دوم ارسال کنید که برای پروژههایی که در مراحل اولیه توسعه هستند، ساخت یک صندوق اکوسیستم بیس یا انتقال توکن به زنجیرههای دیگر را آسان میکند.
۳. اوراکلها
اوراکلهای بلاک چین ابزارهای بسیار سودمندی هستند که به افراد امکان میدهند دادههای دنیای واقعی را بهصورت آنچین به شبکه اضافه کنند. در حال حاضر، سیستم OP Stack اپتیمیسم، از اوراکلهای قیمت پشتیبانی میکند. اوراکلهای قیمت نظیر Pyth Network و چین لینک، قیمت ارزهای دیجیتال محبوب را بررسی و دادههای آنها را به بیس ارسال میکنند تا توسعهدهندگان و کاربران به آنها دسترسی داشته باشند.
همچنین توسعهدهندگان میتوانند از ابزار اوراکل برای تنظیم قراردادهای هوشمند استفاده کنند تا آن قراردادها در صورت رسیدن به قیمتهای ازپیشتعیینشده، عمل خاصی انجام دهند. همانطور که میبینید، اوراکلها بهراحتی میتوانند اتوماسیون را به شبکه لایه دوم کوین بیس اضافه کنند.
۴. زنجیره ابزار (Toolchains)
برای اینکه بیس تا حد امکان برای توسعهدهندگان آسان باشد، چندین زنجیره ابزار (Toolchains) در شبکه خود گنجانده است. تولچینها توسعه پروژههایی را که در مراحل اولیه قرار دارند، بسیار آسانتر میکنند و راهی سریع برای انجام کارهای پیچیده در اختیار توسعهدهندگان قرار میدهند تا مجبور نباشند هر مرحله را یک به یک کدنویسی کنند.
زنجیرههای ابزار فعلی که بیس از آنها پشتیبانی میکند، شامل فاندری (Foundry)، هارد هت (Hardhat)، ثردوِب سیالآی (thirdweb CLI) و ترافل (Truffle) است. این زنجیرههای ابزار، به امور مختلف از تدوین قرارداد هوشمند تا اشکالگیری آنها کمک میکنند.
۵. کاوشگر بلاک
کاوشگرهای بلاک، فیلتر کردن حجم وسیعی از دادههای موجود در بیس را بسیار آسانتر میکنند. توسعهدهندگان میتوانند بهجای خواندن مجموعهای از دادههای خام، از یک رابط ساده و راحت برای کاوش اطلاعات تراکنش، کد منبع قرارداد هوشمند و موارد دیگر استفاده کنند. سیستم OP Stack شبکه بیس، با کاوشگرهایی مانند بلاک اسکات (Blockscout)، اتر اسکن (Etherscan) و دکسگورو (DexGuru) کاملاً سازگار است.
۶. فاسِتهای شبکه
توسعه در شبکه لایه دوم کوین بیس کمهزینه است؛ اما رایگان نیست. توسعهدهندگان همچنان برای پرداخت تراکنشها به یک صندوق اکوسیستم بیس نیاز دارند. به همین دلیل، این شبکه فاستهایی (Faucet) در اختیار توسعهدهندگان قرار میدهد تا با اضافهکردن اتر به شبکه بیس، از آن برای پرداخت گس و سایر کارمزدها استفاده کنند.
کوین بیس یک فاست یکپارچه در کیف پول خود دارد که دسترسی ایمن به اتر و امکان برداشت مستقیم آن را از بیس فراهم میکند. این سیستم از فاستهای شخص ثالث نظیر بیویر لبز (Bware Labs) و کوییکنود هم پشتیبانی میکند.
۷. تأمین امنیت از اتریوم
شبکه لایه دوم کوین بیس امنیت خود را از اتریوم به ارث میبرد. از وقتی اتریوم به اثبات سهام (PoS) مهاجرت کرده است، در بین تمام زنجیرهها، لایه امنیتی نسبتاً قویتری دارد. انتظار میرود این امنیت با افزایش مداوم اتر سهامگذاری شده، از زمان ارتقای مرج و نیز ارتقای بعدی آن شانگهای، قویتر هم شود.
۸. پشتوانه قدرتمند از جانب کوین بیس
برنامههای غیرمتمرکزی که روی بیس ساخته میشوند، میتوانند به مجموعه محصولات و ابزار موجود در کوین بیس دسترسی داشته باشند. به جز آن، امکان دسترسی به پایگاه کاربری کوین بیس که تقریباً بیش از ۱۰۰میلیون کاربر است، برای این برنامهها فراهم است.
ازآنجاکه احتمالاً جابهجاشدن بین کوین بیس و بیس برای کاربران راحت خواهد بود، برنامههای غیرمتمرکز روی بیس ممکن است از نقدینگی و پشتوانه قدرتمند کوین بیس بهرهمند شوند.
۹. هزینههای کم
طبق برآوردهای ۹۰روزه، کارمزدهای بیس تقریباً ۱۰برابر کمتر از اتریوم است.
تفاوت بیس با اتریوم
بیس عمداً طوری طراحی شده است که تا حد امکان به اتریوم شباهت داشته باشد. توسعهدهندگان بیس، آن را روی نسخه OP Stack ساختهاند، بنابراین طراحی هر محصول در بیس، مشابه آن در اتریوم است.
تفاوت اصلی بیس با اتریوم، کارمزد کمتر تراکنشها و زمان پردازش کوتاهتر برای بلاکهاست. البته تفاوتهای جزئیتری هم وجود دارند؛ برای مثال، برخی کدهای عملیاتی در بیس اصلاحشده هستند و البته بیس برخلاف اتریوم، از برخی شبکههای غیررایج پشتیبانی نمیکند.
تأثیر شبکه بیس بر اتریوم
راهحلهای لایه ۲ مانند بیس، تأثیر بسیار مثبتی بر اتریوم دارند. ازآنجاکه این شبکهها تراکم شبکه را در لایه ۱ اتریوم کاهش میدهند، کاربران مجبور نیستند هر بار که توسعهدهنده میخواهد محصول جدیدی را آزمایش کند، با هزینههای سرسامآور تراکنشها و کاهش سرعت تراکنشها روبهرو شوند. این موارد توجهات مثبت فضای کریپتو را به اتریوم جلب میکنند.
بیس با کمک به توسعهدهندگان برای ساخت برنامههای غیرمتمرکزی که روی شبکه اتریوم اجرا میشوند، به تثبیت موقعیت اتریوم بهعنوان شبکه محبوب برای طراحی محصولات کریپتویی در فضای وب ۳.۰ کمک میکند.
مقایسه بیس با آربیتروم و پالیگان
درست است که بیس راهحل لایه دوم جدیدی است، اما اولین پروژهای نیست که این مفهوم را ارائه میدهد. برخی از شبکههای دیگر نیز وجود دارند که هدفشان ارائه راهی مقرونبهصرفه و آسان برای توسعهدهندگان برای کار روی اتریوم بوده است.
پالیگان (Polygon) شبکه بلاک چین محبوبی است که برخی از مکانیسمهای مقیاسپذیری و رولآپ لایه دوم را ارائه میدهد. بااینحال، شبکه پالیگان اساساً سیستم لایه دوم مانند بیس به حساب نمیآید. پالیگان یک زنجیره جانبی یا سایدچین (sidechain) است که با اتریوم سازگار است، اما از الگوریتم اجماع متفاوتی استفاده میکند.
آربیتروم (Arbitrum) یکی دیگر از گزینههای رایج است که درست مانند بیس، روی شبکههای لایه دوم اتریوم اجرا میشود. بااینحال، از سیستمی که با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار باشد، برای پردازش تراکنشهای خود استفاده نمیکند و سرعت تراکنش آن، تاحدودی کمتر از سایر گزینههای موجود در بازار است.
نقشه راه شبکه لایه دوم بیس
بیس از زمان راهاندازی شبکه آزمایشی خود در فوریه ۲۰۲۳ تاکنون، اقدامات زیادی انجام داده است. تقریباً تمام معیارهای نقشه راه اولیه آن، ازجمله افزایش امنیت، بررسی زیرساختها، ارتقای بستر و حسابرسیهای گسترده برآورده شدهاند. شبکه اصلی بیس در ژوئیه ۲۰۲۳ برای توسعهدهندگان و در ۹ اوت ۲۰۲۳ برای عموم راهاندازی شد.
بااینحال از زمان راهاندازی، بیس یک رولآپ مرحله صفر است؛ یعنی تمام تراکنشهای دستهبندیشده در آن بهصورت آنچین انجام میشوند. مکانیسم آنچین برای ارسال ریشههای وضعیت جدید، بدون سازوکار اثبات تقلب (fraud proof) یا اثبات اعتبار (validity proof) است. بنابراین تیم بیس قصد دارد آن را به مرحله ۱ که دارای سطوح بالاتری از تمرکززدایی و بینیازی به اعتماد است، ارتقا دهد. این مرحله شامل موارد زیر است:
- راهاندازی حداقل یک اثباتکننده خطا برای stack OP که با کمک اعتبارسنجها برای شناسایی و مقابله با خطاها، امنیت شبکه بیس و شبکه اصلی اپتیمیسم را تأمین خواهد کرد.
- راهاندازی نسخهای از سوپرچین که میتواند ترتیب پردازش تراکنشها را برای شبکههای بیس، اپتیمیسم و هر رولآپ OP Stack دیگری بهدرستی انجام دهد و به این ترتیب از حقوق هر کاربری که در این اکوسیستمها مشارکت دارد، محافظت کند.
- پیشبرد شبکههای بیس و اپتیمیسم بهسمت رولآپهای مرحله ۲، با سطوح بالاتری از تمرکززدایی و امنیت در حد اتریوم.
آیا بیس توکن بومی خواهد داشت؟
باتوجهبه اطلاعیه کوین بیس، این شرکت در حال حاضر قصد ندارد توکن جدید بومی برای شبکه بیس ایجاد کند. این سیستم به سادگی با توکنهای استاندارد اتریوم اجرا میشود. کوین بیس خاطرنشان کرده است که مراقب کلاهبردارانی که سعی میکنند توکن بیس به شما بفروشند، باشید. درصورتیکه این صرافی قصد تغییر مسیر داشته باشد و بخواهد یک توکن بومی جدید برای بیس ایجاد کند، حتماً آن را بهشکل رسمی به اطلاع کاربران و توسعهدهندگان خواهد رساند.
آینده شبکه لایه دوم کوین بیس
چندین فرصت و چالش بالقوه در آینده برای شبکه لایه دوم کوین بیس وجود خواهد داشت که در ادامه آنها را بررسی میکنیم.
اول اینکه، راهاندازی بیس به این معناست که کوین بیس روی وب ۳.۰ و پذیرش گسترده لایه دوم شرط میبندد و میداند که این مسیر در آینده درآمدزا خواهد بود. کوین بیس یکی از مشارکتکنندگان اصلی OP stack است و نقشه راه مشترکی را با اپتیمیسم اجرا میکنند. این اتفاق میتواند میلیونها کاربر جدید را از طریق بیس به برنامههای امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) بفرستد.
راهاندازی بیس احتمالاً تأثیر قابلتوجهی بر امور مالی کوین بیس خواهد داشت. اجرای شبکه بیس در مراحل اولیه هزینههای خاصی به کوین بیس تحمیل خواهد کرد. بااینحال، رولآپها معمولاً سودآور هستند؛ زیرا کاربران به اپراتورها کارمزد میپردازند.
بیس به درآمد مشترک با اپتیمیسم هم اشاره کرده است که باعث کاهش درآمدی خواهد شد که کوین بیس میتوانست بهتنهایی جمعآوری کند. بااینحال، این مشارکت ارزشش را دارد؛ چراکه به افزایش قابلتوجه و خوشبینانه حجم تراکنشهای بیس میانجامد. بهطور کلی، این جریان درآمد اضافی بهنفع کوین بیس خواهد بود؛ حتی اگر در ابتدا ناچیز باشد.
مشکلات قانونگذاری بیس
بااینحال، کوین بیس نگرانیهایی بابت قانونگذاری از جانب نهادهای نظارتی دارد و بعید است بیس بتواند با این وضعیت نامشخص، توکن بومی خود را راهاندازی کند.
در بیانیه رسمی آنها در توییتر آمده است:
انتظار نمیرود که نقدینگی مشکلی ایجاد کند. به همان روش که آربیتروم از یک ایردراپ توکن احتمالی استفاده کرد، کوین بیس هم ممکن است راهی برای راهاندازی یک توکن برای جذب کاربران به شبکه بیس پیدا کند. علاوه بر این، نبودِ شفافیت نظارتی، خود دلیل کافی است برای اینکه کوین بیس از هر چیزی که بعدها بهعنوان مشکل امنیتی برچسبگذاری شود، دوری کند.
بیس میتواند یک رولآپ نیازمند به مجوز باشد که کاربران را ملزم میکند قبل از ورود به بیس مراحل احراز هویت کوین بیس را انجام دهند تا نهادهای تحریمشده نتوانند به آن دسترسی داشته باشند. بهطور کلی قبل از آنکه بیس بتواند فضای دیفای را تحتتأثیر قرار دهد، موانع قابلتوجهی را باید از سر راه بردارد.
هدف کوین بیس از ارائه بیس، رقابت با صرافیهای دیگری مانند بایننس نیست؛ بلکه بیشتر روی تمرکززدایی و پذیرش بیشتر اتریوم از طریق راهحلهای مقیاسبندی آن متمرکز است. بیس میتواند ابزارهای کارآمدی به فضای امور مالی غیرمتمرکز اضافه کند و از آن مهمتر، کاربران تازهوارد به کوین بیس را برای ایجاد برنامههای جذاب در پروتکلهای دیفای ترغیب کند.
سؤالات متداول
بیس یک راهحل لایه دوم روی اتریوم است که صرافی آمریکایی کوین بیس آن را طراحی و منتشر کرده است.
هدف بیس کمک به حل مشکلات سهگانه بلاک چینها و علاوه بر آن، تسهیل ساخت اپلیکیشنهای غیرمتمرکز برای توسعهدهندگان است.
بیس از فناوری رولآپ اپتیمیسم استفاده میکند و یکی از توسعهدهندگان اصلی سیستم OP stack در اپتیمیسم است و با مشارکت یکدیگر تلاش میکنند پروتکلی با قابلیت همکاری ایجاد کنند.
برخی از مزایای بیس شامل هزینه کم تراکنشها، استفاده از امنیت اتریوم و پشتوانه قوی از جانب صرافی کوین بیس است.
خیر. بیس هنوز توکن بومی معرفی نکرده است و هرگونه خرید یا فروش توکن با عنوان توکن بومی شبکه بیس، کلاهبرداری است.