سفارش آیسبرگ یا کوه یخ (Iceberg) چیست؟ دست‌کاری بازار یا سرمایه‌گذاری عظیم؟

اگر تاکنون در بازار ارزهای دیجیتال یا هر بازار سرمایه دیگری فعالیت کرده باشید، احتمالاً می‌دانید که برای خرید یا فروش هر نوع دارایی، ازجمله ارزهای دیجیتال باید سفارش (Order) ثبت کنید. سفارش در بازار ارزهای دیجیتال انواع مختلفی دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به سفارش لیمیت، استاپ لیمیت و سفارش بازار اشاره کرد. در‌این‌میان، نوع دیگری از سفارش‌ها وجود دارد که کمی پیچیده‌تر هستند و بیشتر برای معاملات با حجم زیاد مناسب است. این سفارش، سفارش کوه یخ یا سفارش آیسبرگ (Iceberg) نامیده می‌شوند.

در این مطلب، سفارش کوه یخ و دلایل استفاده از آن را بررسی خواهیم کرد و توضیح خواهیم داد که چه کسانی چنین سفارش‌هایی را ثبت می‌کنند. سپس، درباره مزایا و معایب این نوع سفارش‌ها و روش‌ شناسایی آن‌ها در دفتر سفارش صحبت خواهیم کرد. در انتهای مطلب نیز، نحوه ثبت سفارش کوه یخ در بازار ارزهای دیجیتال را توضیح خواهیم داد. اگر جزو سرمایه‌گذارانی هستید که مبالغ زیادی را به ارزهای دیجیتال اختصاص می‌دهید یا صرفاً کنجکاوید بدانید سفارش آیسبرگ چطور کار می‌کند، این مطلب را تا انتها بخوانید.

سفارش کوه یخ یا آیسبرگ در ارزهای دیجیتال چیست؟

پیش از اینکه با سفارش کوه یخ آشنا شویم، شاید بهتر باشد ابتدا توضیحی کوتاه درباره انواع سفارش‌ها در بازار ارزهای دیجیتال بدهیم. هر معامله خریدوفروش در بازار ارز دیجیتال ازطریق ثبت سفارش انجام می‌شود. سفارش انواع مختلفی دارد که دو نمونه از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

سفارش بازار (Market Order)

این سفارش که به آن سفارش عادی هم می‌گویند، سفارشی است که به‌صورت آنی و درلحظه با قیمت فعلی بازار انجام می‌شود. برای مثال، اگر قیمت بیت کوین ۲۰٬۰۰۰ دلار باشد و شما سفارش عادی ثبت کنید، بلافاصله سفارشتان با بیت کوین به قیمت ۲۰٬۰۰۰ دلار اجرا می‌شود.

سفارش لیمیت (Limit Order)

نوع دیگر این سفارش‌ها، سفارش لیمیت است که در آن خرید یا فروش ارز دیجیتال مدنظر در قیمت مشخصی انجام می‌شود. اگر قصد خرید داشته باشید، سفارش خرید شما زمانی تکمیل می‌شود که در بین سفارش‌های فروش، قیمت تعیین‌شده یا کمتر از آن موجود باشد. همچنین، اگر قصد فروش داشته باشید، سفارش شما زمانی تکمیل می‌شود که قیمت تعیین‌شده یا بیشتر از آن در فهرست سفارش‌های خرید موجود باشد.

سفارش آیسبرگ روشی نسبتاً محبوب در بازار ارزهای دیجیتال است که بیشتر از سوی سرمایه‌گذاران بزرگ به کار می‌رود. سرمایه‌گذاران بزرگ برخلاف معامله‌گران خُرد، با مبالغ بسیار بزرگ در بازار سروکار دارند و معاملاتشان در حجم زیاد انجام می‌شود. به‌همین‌خاطر، آن‌ها نمی‌خواهند که سفارشاتشان در بازار اختلال ایجاد کند.

برای مثال، فرض کنیم قصد دارید بیت کوین بخرید و پیش‌بینی کرده‌اید که قیمت آن از ۲۰٬۰۰۰ دلار فعلی به ۱۸٬۰۰۰ دلار برسد. اگر از سفارش لیمیت استفاده کنید و قیمت خرید را روی ۱۸٬۰۰۰ دلار ثبت کنید، سفارش شما زمانی تکمیل می‌شود که در پیشنهادهای فروش، قیمت ۱۸٬۰۰۰ دلار یا کمتر از آن وجود داشته باشد. بدیهی است اگر پیشنهادهای ارائه‌شده با قیمت تعیین‌شده شما موجود نباشند، هرگز این نوع سفارش انجام نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: لیمیت اوردر (Limit order) و استاپ لیمیت (Stop-Limit) در صرافی‌های ارز دیجیتال چیست؟

اکنون ببینیم سفارش کوه یخ یا آیسبرگ چیست. این سفارش تقریباً نوعی سفارش لیمیت به‌شمار می‌رود. با‌این‌حال، به‌سادگی سفارش لیمیت نیست. سفارش کوه یخ یا آیسبرگ راهبردی نسبتاً محبوب در بازار ارزهای دیجیتال است که عمدتاً سرمایه‌گذاران بزرگ ازجمله سرمایه‌گذاران نهادی از آن استفاده می‌کنند. سرمایه‌گذارهای نهادی یا شرکت‌ها یا سازمان‌های بزرگی هستند که برخلاف معامله‌گران خُرد، با مبالغ کوچک در بازار سروکار ندارند و معاملاتشان در حجم زیاد انجام می‌شود.

فرض کنید یکی از این سرمایه‌گذاران نهادی قصد دارد در بازار ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کند و برای مثال ۵۰٬۰۰۰ بیت کوین بخرد. اگر این شرکت چنین سفارش بزرگی را ثبت کند، بلافاصله همه معامله‌گران دیگر در بازار متوجه می‌شوند و به دلایلی که بعداً توضیح خواهیم داد، در بازار اختلال ایجاد می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل، این سرمایه‌گذار به‌جای ثبت یک‌باره این سفارش، آن را با استفاده از سفارش کوه یخ به چند سفارش کوچک‌تر تقسیم می‌کند.

این سفارش‌ها هم‌زمان اجرا نمی‌شوند؛ بلکه با استفاده از برنامه‌ای که به این منظور طراحی شده است، ابتدا سفارش اول تکمیل و اجرا و بلافاصله بعد از آن سفارش بعدی ظاهر می‌شود. بدین‌ترتیب، بخش بزرگ این سفارش‌ها از دیدِ سایر معامله‌گران در بازار پنهان می‌ماند و آن‌ها هربار فقط بخش کوچکی از آن را در دفتر سفارش مشاهده می‌کنند؛ درست مانند کوه یخ که بخش اعظم آن زیر آب قرار دارد و فقط نوک آن را می‌توان مشاهده کرد.

سفارش کوه یخ یا آیسبرگ چگونه انجام می‌شود؟

سفارش‌های کوه یخ بسته به کلاس دارایی و نوع صرافی باهم تفاوت دارند. برای مثال، سفارش کوه یخ در بازار سهام کمی متفاوت از سفارش کوه یخ در بازار ارزهای دیجیتال است؛ اما می‌توان گفت سازوکار و هدف استفاده از آن در همه بازارها مشابه است.

صرافی‌ها معمولاً سفارش‌ها را بر‌اساس ترتیب دریافت آن‌ها اولویت‌بندی می‌کنند. در سفارش کوه یخ، سفارش‌ها به‌صورت ساختاریافته انجام می‌شود؛ بدین‌صورت که ابتدا قسمت قابل‌مشاهده سفارش که سفارش اول به‌حساب می‌آید، اجرا می‌شود. زمانی‌که سفارش اول تکمیل و اجرا شد، بخش پنهان سفارش در دفتر سفارش ظاهر و پس از تکمیل‌شدن اجرا خواهد شد. همه این فرایند تا زمانی‌که کل سفارش بزرگ به‌پایان برسد، به‌‌طورخودکار انجام می‌شود.

چه کسانی سفارش آیسبرگ ثبت می‌کنند؟

اگر جزو سرمایه‌گذاران خُرد یا معامله‌گرانی هستید که هرازگاهی تعداد کمی ارز خریدوفروش می‌کنید، احتمالاً این راهبرد برای شما کاربردی ندارد. بنابراین، سرمایه‌گذاران نهادی بیشتر از این روش استفاده می‌کنند. این سرمایه‌گذاران شرکت‌ها یا سازمان‌هایی هستند که حجم عظیمی از ارزهای دیجیتال را خریدوفروش می‌کنند. به‌طورکلی، شش نوع سرمایه‌گذار نهادی وجود دارد که عبارت‌اند از:

• صندوق‌های وقفی
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
• صندوق‌های پوشش ریسک
• بانک‌های تجاری
• صندوق‌های بازنشستگی
• شرکت‌های بیمه

هدف از ثبت سفارش کوه یخ چیست؟

سرمایه‌گذاران نهادی به‌دلایل مختلفی از سفارش کوه یخ استفاده می‌کنند. مهم‌ترین این دلایل عبارت‌اند از: اجتناب از ایجاد اختلال در بازار و درنتیجه، خریدوفروش ارزهای دیجیتال به مناسب‌ترین قیمت ممکن. در هر بازار، دو مؤلفه بسیار مهم وجود دارد: عرضه و تقاضا. درواقع قیمت هر دارایی، از سهام و اوراق بهادار گرفته تا ارزهای دیجیتال، در واکنش مستقیم به میزان عرضه و تقاضا کاهش یا افزایش می‌یابد. از‌آن‌جا‌که سرمایه‌گذاران نهادی عمدتاً با مبالغ بزرگ در بازار ارزهای دیجیتال سروکار دارند، معاملاتشان ممکن است تأثیر بسزایی بر عرضه و تقاضا در بازار بگذارد.

برای روشن‌ترشدن موضوع، فرض کنید یکی از سرمایه‌گذاران نهادی سفارش خرید بزرگی را در دفتر سفارش ثبت کند. در این دفتر، همه اطلاعات مهم ازجمله پیشنهادها، تقاضا، قیمت، حجم و برچسب زمانی را می‌توان مشاهده کرد. ثبت چنین سفارشی به سایر فعالان بازار سیگنالی برای افزایش ناگهانی قیمت می‌دهد. همچنین، اگر سرمایه‌گذار سفارش فروش بزرگی ثبت کند، ممکن است باعث افزایش ترس در بازار شود که خود به تشدید فشار فروش و کاهش ارزش ارزها می‌انجامد.

سفارش آیسبرگ علاوه بر جلوگیری از اختلال در بازار به سرمایه‌گذاران بزرگ این امکان را می‌دهد که ارز دیجیتال موردنظر خود را با قیمت مناسبی بخرند یا بفروشند؛ چون اگر سفارش خود را یکجا ثبت کنند باعث تغییر قیمت به ضرر آن‌ها می‌شود.

هدف دیگر سرمایه‌گذاران نهادی از ثبت سفارش کوه یخ این است که ارزهای دیجیتال را با مناسب‌ترین قیمت ممکن خریدوفروش کنند. ازآن‌جا‌که در سفارش کوه یخ فقط بخش کوچکی از آن را می‌توان دید، سرمایه‌گذاران می‌توانند معاملاتشان را در سکوت و بدون ایجاد حرکات قیمتی در بازار به بهترین قیمت ممکن انجام دهند. تحقیقات نشان داده است که گاهی معامله‌گران فردی هم سفارش‌هایی شبیه سفارش آیسبرگ ثبت می‌کنند تا تأثیر سفارش‌های بزرگ را در کل بازار به‌حداقل برسانند و نقدینگی را در بازار افزایش دهند.

مزایا و معایب سفارش آیسبرگ

سفارش آیسبرگ مزایا و معایبی دارد که درادامه، به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

مزایا

• این روش برای سرمایه‌گذاران نهادی که معمولاً سفارش‌های حجیم دارند، مناسب است.
• روشی عالی برای خریدوفروش مقادیر زیادی ارز دیجیتال با مناسب‌ترین قیمت ممکن و بدون ایجاد اختلال در بازار است.
• به‌دلیل پنهان کردن حجم سفارش، از افزایش ترس در بازار جلوگیری می‌کند.

معایب

• برای سرمایه‌گذاران کوچک کارایی چندانی ندارد، چراکه سفارش‌های کوچک به‌تنهایی تأثیر چشمگیری روی بازار ندارند.
• برای معاملات دستی ایدئال نیست و بیشتر به‌طورخودکار انجام می‌شود.
• به دانش معاملاتی و سرمایه بیشتری نیاز دارد.

نمونه‌ای از سفارش کوه یخ

فرض کنید شرکت یا سازمان بزرگی می‌خواهد ۱۰٬۰۰۰ بیت کوین بخرد. اگر این سازمان بخواهد از سفارش کوه یخ استفاده کند، می‌تواند به این شکل آن‌ها را تقسیم‌بندی کند:

• ۲٬۵۰۰ بیت کوین برای سفارش اول
• ۳٬۰۰۰ بیت کوین برای سفارش دوم
• ۲٬۰۰۰ بیت کوین برای سفارش سوم
• ۲٬۵۰۰ بیت کوین برای سفارش آخر

البته می‌تواند آن‌ها را به قسمت‌های مساوی هم تقسیم کند. برای مثال، می‌تواند چهار سفارش ۲,۵۰۰ بیت کوینی تنظیم کند. بعد از ثبت سفارش، ابتدا مرحله اول سفارش، یعنی خرید ۲,۵۰۰ بیت کوین، تکمیل و اجرا می‌شود. به‌محض اجرای سفارش، سفارش دوم که خرید ۳,۰۰۰ بیت کوین است، در دفتر سفارش ظاهر می‌شود و همین‌طور ادامه می‌یابد تا اینکه کل سفارش انجام شود.

چگونه سفارش آیسبرگ ثبت کنیم؟

ثبت سفارش کوه یخ در پلتفرم‌های معاملاتی معمولی امکان‌پذیر نیست. برای این کار باید از پلتفرم‌هایی استفاده کنید که قابلیت «دسترسی مستقیم به بازار» (DMA) داشته باشند. درواقع، دسترسی مستقیم به بازار به پلتفرم‌های قدرتمندی نیاز دارد که ازنظر فناوری کاملاً توسعه‌یافته باشند. دو نمونه از این پلتفرم‌ها بیت‌مکس (BitMEX) و بیت‌فینکس (Bitfinex) هستند.

گام اول افتتاح حساب است. در پلتفرمی که انتخاب کرده‌اید، حساب باز کنید تا بتوانید معامله را شروع کنید. تقریباً همه پلتفرم‌های DMA سازوکار مشابهی دارند. طبق تصویر باید فیلدهای مرتبط را پر کنید:

۱. نوع سفارش را انتخاب کنید. در فهرست بازشونده، این بخش گزینه‌هایی مانند سفارش فوری، سفارش لیمیت، سفارش استاپ لیمیت و سفارش کوه یخ یا آیسبرگ وجود دارد. شما باید آیسبرگ را انتخاب کنید.

۲. قسمت بعدی واریانس قیمت است که باید بین ۰٫۱ و ۰٫۲درصد یکی را انتخاب کنید.

۳. حجم کل معامله را وارد کنید. برای مثال، اگر قصد دارید ۱٬۰۰۰ بیت کوین بخرید، عدد ۱٬۰۰۰ را وارد کنید.

۴. میانگین حجم هر معامله را وارد کنید.

۵. قیمت پیشنهادی را وارد کنید.

وقتی همه فیلدها را پر کردید، خود صرافی به‌‌طورخودکار مقادیر تعیین‌شده بیت کوین را می‌خرد. پلتفرمی که در تصویر می‌بینید، مربوط به صرافی اوکی‌اکس (OKX) است.

نحوه شناسایی و جست‌وجوی سفارش آیسبرگ

برای شناسایی سفارش کوه یخ، باید در دفتر سفارش جست‌وجو کنید. دفتر سفارش از دو سطح تشکیل شده است: سطح اول که شامل داده‌های پایه قیمت است و جزئیاتی در آن دیده نمی‌شود و سطح دوم که اطلاعات بیشتری شامل قیمت و حجم و برچسب زمانی را ارائه می‌دهد. در سطح دوم، ۱۰ پیشنهاد برتر بازار را هم می‌توان مشاهده کرد.

اکنون در ستون مربوط به معاملات در دفتر سفارش سطح دوم، به‌دنبال سفارش‌هایی بگردید که قیمت‌های مشابه دارند. اگر دقیق بررسی کنید، الگوی مشخص آن‌ها را پیدا خواهید کرد. ویژگی سفارش‌های کوه یخ این است که وقتی اولین سفارش اجرا شد، بلافاصله سفارش بعدی تقریباً با همان حجم و قیمت مشابه بارگذاری می‌شود. بدین‌ترتیب، اگر مجموعه‌ای از سفارش‌ها با حجم نزدیک به‌هم و قیمت یکسان کشف کردید که به سرمایه‌گذاری واحد مربوط است، احتمالاً سفارش آیسبرگ در حال انجام است.

حال این سؤال مطرح می‌شود که شناسایی سفارش‌های کوه یخ چه سودی به حال معامله‌گران دیگر دارد؟ در پاسخ به این پرسش باید بگوییم که اگر تریدر ارز دیجیتال باشید، با پیداکردن چنین سفارش‌هایی می‌توانید وارد عمل شوید و از این سفارش‌ها به‌نفع خود بهره‌برداری کنید. برای نمونه، اگر معامله‌گر روزانه هستید و با سفارش کوه یخ در دفتر سفارش مواجه شده‌اید، برای سودبردن از فشار فروش شدید ناشی از جریان ثابت سفارش‌های لیمیت فروش، می‌توانید از فروش استقراضی (Short Sell) استفاده کنید.

آیا استفاده از سفارش آیسبرگ اخلاقی است؟

همان‌طورکه گفتیم، سفارش کوه یخ به سرمایه‌گذاران بزرگ امکان می‌دهد مقادیر زیادی ارز دیجیتال را بدون ایجاد حرکات قیمتی در بازار بخرند یا بفروشند. این موضوع ممکن است برای سرمایه‌گذاران کوچک‌تر که نمی‌توانند مانند آن‌ها بر بازار تأثیر بگذارند، ناعادلانه باشد. نکته دیگر اینکه شناسایی سفارش کوه یخ آسان نیست و سرمایه‌گذاران کوچکی که متوجه وجود سفارش کوه یخ نمی‌شوند، ممکن است فرصت‌های معاملاتی را از دست بدهند. حقیقت این است که هنوز درباره اخلاقی بودن یا نبودن این روش بحث‌هایی وجود دارد.

آیا سفارش آیسبرگ تکنیکی برای دست‌کاری بازار ارز دیجیتال است؟

پاسخ کوتاه به این پرسش «خیر» است. در‌واقع، این روش برای دست‌کاری بازار نیست؛ بلکه راهبردی برای سرمایه‌گذاران بزرگ به‌منظور خرید یا فروش مقادیر زیاد ارز دیجیتال بدون ایجاد تغییرات شدید در قیمت است. شاید حتی بتوان گفت این سفارش از حرکات مصنوعی قیمت و در‌نتیجه دست‌کاری بازار جلوگیری می‌کند.

بنابراین، این راهبرد دست‌کاری محسوب نمی‌شود و از‌نظر فنی هم غیرقانونی نیست؛ هرچند برخی ممکن است آن را نوعی دست‌کاری بدانند. هم سرمایه‌گذاران خُرد و هم سرمایه‌گذاران بزرگ می‌توانند از سفارش کوه یخ استفاده کنند. شاید این نوع سفارش بین همه محبوبیت نداشته باشد؛ اما روشی مشروع برای معاملات ارزهای دیجیتال است.

بیشتر بخوانید: بازار ارزهای دیجیتال چگونه دست‌کاری می‌شود؟

جمع‌بندی

در این مقاله، گفتیم که سفارش کوه یخ یا آیسبرگ راهبردی است که سرمایه‌گذاران نهادی از آن برای سرمایه‌گذاری‌های کلان در ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. این روش با شکستن سفارشی بزرگ به بخش‌های کوچک‌تر، از ایجاد ترس در بازار و فشار فروش ناشی از‌ آن یا افزایش شدید قیمت و ایجاد اختلال در بازار جلوگیری می‌کند. روش مذکور درست مانند کوه یخ که بخش بزرگی از آن زیرِ آب پنهان است، بخش بزرگ سفارش را مخفی می‌کند و فقط قسمتی از آن را تا زمان تکمیل و اجرا‌ شدن در دفتر سفارش نمایش می‌دهد.

اگر با سرمایه‌گذاری‌های کلان در بازار ارزهای دیجیتال سروکار دارید، می‌دانید که به‌محض ثبت سفارشی بزرگ، دیگران متوجه آن می‌شوند و این می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در بازار شود که سرمایه‌گذار نتواند آن‌طور که فکر می‌کرد، نتایج مثبتی از سرمایه‌گذاری خود دریافت کند.

نظر شما درباره سفارش کوه یخ چیست؟ آن را نوعی دست‌کاری بازار می‌دانید یا روشی خلاقانه برای کسب سود از بازار ارزهای دیجیتال است؟ دیدگاهتان را با ما در میان بگذارید.