مصرف انرژی دلیل کافی برای قضاوت در مورد یک حوزه نوین نیست

پیرامون مسائل روز صنعت استخراج رمزارزها با آقای دکتر عباس آشتیانی، پژوهشگر حوزه ارزهای دیجیتال و عضو انجمن بلاکچین ایران به گفتگو نشستیم.

در صحبت‌های وزیر محترم نیرو گفته شده‌ است که می‌بایست با استفاده انشعابات خانگی و کشاورزی برق برای تولید رمزارزها برخورد شود، نظرتان در این باره چیست؟

قطعا پس از تعریفات قانونی و حامیانه که با عنایت به ذات اجتناب‌ناپذیر حوزه ارزهای دیجیتال وضع خواهند شد، فعالان نیز از برخورد با انشعابات غیرقانونی مانند استفاده از تعرفه‌های کشاورزی یا غیرمرتبط با این صنعت استقبال خواهند کرد و دولت نیز از مزایای مشارکت سرمایه‌گذاران و فعالان استخراج رمزارزها در نوسازی زیرساخت‌های برق و عوارض گمرکات بهره‌مند خواهد بود. مجددا تاکید می‌کنم موارد فوق در صورتی اتفاق خواهد افتاد که مزیت رقابتی کشور انرژی‌خیز ایران را از فعالان و کارآفرینان این حوزه دریغ نکنیم.

اشاره شده‌ است که در صورت تعیین نوع و تعرفه وزارت نیرو به‌عنوان دستگاه تامین‌کننده انرژی، همچنان موافق استفاده از برق و انرژی در ساعات پیک مصرف نیستند. نظر شما چیست؟

طبیعتا در صورت خروج از فضای خاکستری فعلی و البته اجتناب از اتخاذ تصمیماتی که منجر به تقابل با سرمایه‌گذار و مرگ غیرمستقیم صنعت استخراج رمزارزها می‌شود، این تعامل شکل خواهد گرفت و کشور مطابق روند هر سال، با آرامش و کنترل مناسب، ایام پیک مصرف را پشت سر خواهد گذاشت و چه بسا با سرمایه‌گذاری فعالان استخراج رمزارزها در زیرساخت کشور، دیگر شاهد کمبود برق در آینده نباشیم.

گفته می‌شود که برای تولید هر بیت کوین ۷۲،۰۰۰ کیلووات‌ساعت برق مورد نیاز است که معادل مصرف ۲۰ خانوار در سال است. آیا این محاسبات می‌بایست مبنایی برای قانون‌گذاری باشد؟

دو پارامتر پویایی و سرعت از ویژگی‌های اصلی صنعت استخراج رمزارزها هستند. به عنوان مثال ظرف کمتر از ۲۴ ساعت پس از سخنرانی وزیر محترم نیرو، سختی شبکه بیت کوین به دلیل اقبال جهانی بسیار نسبت به سرمایه‌گذاری در آن به حدی افزایش داشت که میزان برق مورد نیاز برای تولید یک بیت کوین توسط دستگاه رایج S۹ (توان پردازشی TH/S ۱۴ و مصرف برق حداکثر ۱.۵ کیلووات) به مقدار ۹۰،۰۰۰ کیلووات‌ساعت رسید و علت مهم آن، ثابت بودن و حتی کاهش در بازه‌های چهارساله نرخ تولید محصول است. با احتساب مصرف حداقلی ۳۰۰ کیلووات‌ساعت برای هر خانوار در ماه، این مقدار معادل مصرف برق ۲۵ خانوار در سال است. در حال حاضر می‌توان با کمتر از ۷ دستگاه S۹ در صورت فرض ثابت بودن سختی شبکه (به فرض محال به دلیل اقبال سرمایه‌گذاران در اقصی نقاط جهان نسبت به فعالیت در این حوزه) در یک سال، یک بیت کوین تولید کرد.

طبق سرشماری رسمی سال ۱۳۹۵ تعداد ۲۴ میلیون خانوار در ایران وجود دارند که احتمالا تاکنون این عدد می‌بایست به ۲۵ میلیون خانوار رسیده باشد. از طرف دیگر ۳۵% مصرف برق کشور به برق خانگی اختصاص دارد. سهم مصرفی بخش صنعت، معادل ۳۶% برق کشور است که صنعت فولاد به تنهایی یک چهارم آن را به خود اختصاص داده است.

برای تولید یک تن فولاد به روش کوره‌بلند، حدود ۳۸۰ کلیو‌وات‌ساعت برق و در روش قوس الکتریکی حدود ۶۰۰ کیلو‌وات‌ساعت برق مورد نیاز است. حتی تولید چدن در روش کوره‌بلند گاها مصرفی معادل ۲۰۰۰ کیلو‌وات‌ساعت را نیاز دارد که حداقل %۵۰ بالاتر از مصرف نرمال جهانی بوده و به هیچ عنوان بهینه نیستند. سرمایه‌گذاری اولیه بالا و دشواری صادرات و دریافت ارز حامل نیز طبق صحبت‌های مدیرعامل ایمیدرو و همچنین شرایط خاص کشور نیز از جمله مشکلات پیش روی صنعت فولاد گزارش شده‌ است.

از طرف دیگر برای تولید هر تن فولاد به‌صورت متوسط حدود ۲۸،۰۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود که فقط کمتر از %۲ آن در چرخه بازیافت قرار می‌گیرد. صنعت فولاد به نحو بسیار شدیدی محصول استراتژیک آب را در کنار معادن و ذخایر سنگ خام معدنی مصرف می‌کند. با عنایت به آمارهای فوق می‌توان دریافت که صنعت فولاد در صورت تولید ۳۰ میلیون تن سالانه و تقریبا بدون احتساب سایر مصارف انرژی در بخش‌های دیگر (و البته با درنظر گرفتن مصرف حدود ۱۰۵ کیلووات‌ساعت برای هر تن در فرآیند شکل‌دهی) تقریبا معادل مصرف ۶،۲۵۰،۰۰۰ خانوار در سال به تنهایی برق و چیزی حدود ۸۲۵ میلیارد لیتر آب مصرف می‌کند.

با احتساب قیمت هر تن فولاد حدودا ۶۰۰ دلار و استراتژیک بودن صنعت فولاد و نیاز به آب (کشور ما فقر منابع آب دارد) و انرژی برق (کشور ما انرژی‌خیز است) و از طرفی احتمال رشد قیمت رمزارزها در آینده نه چندان دور می‌توان نتیجه گرفت که صرف مصرف انرژی برق نمی‌تواند دلیل مناسبی برای قضاوت در مورد یک حوزه نوین با مزایای خاص بین‌المللی و مطابق با شرایط خاص کشور ما باشد.

در پایان اگر سخن خاصی هست بفرمائید:

نگاه به تجربه سایر کشورهای جهان مانند سوئیس، این درس را به ما می‌دهد که در صورتی‌که یک سر تبادلات با رمزارزها، ریال باشد، جلوی تضعیف ارز ملی گرفته می‌شود. همچنین به یاد داشته باشیم که در صورت قانون‌گذاری‌های سخت در برابر یک حوزه با ویژگی‌ غیرمتمرکز بودن، نتیجه‌ای جز زیرزمینی‌شدن‌ هر بخش آن یا فرار استعدادها و سرمایه‌‌ها از کشور حاصل نخواهد شد. تضعیف حقوق مصرف‌کنندگان و افزایش زمینه جرم نیز از دیگر تبعات آن خواهد بود. حمایت از تولید رمزارزها، تبادلات و بهره‌مندی از مزایای آن، بازار بکر و فرصتی خاص را در کنار تمام ملاحظات آن پیش روی ما قرار داده‌ است.