گزارش هفتگی دیفای؛ اوج‌گیری بازار توکن‌های غیرمثلی و بازی‌های بلاک چینی

با روند صعودی بازار ارزهای دیجیتال، حوزه امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای هم همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد و شاهد گسترش روزافزون دیفای در بلاک چین‌های مختلف هستیم. در حال حاضر، ارزش کل قفل‌شده (TVL) در پلتفرم‌های مختلف دیفای به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار رسیده است. از ابتدای مرداد، TVL کل بلاک چین‌ها حدود ۸۴ درصد رشد داشته است. بلاک چین‌های سولانا و اولنچ بیشترین سهم را از این رشد داشته‌اند و ارزش کل قفل‌شده در این دو بلاک چین، از چند ده میلیون دلار به میلیاردها دلار رسیده است.

با این حال، سؤال مهمی که مطرح است این است که آیا افزایش TVL در دیفای، به‌معنای ورود پول به این حوزه است؟ الزاماً نه!

درست است که معیار ارزش کل قفل‌شده، مهم‌ترین عامل برای ارزیابی وضعیت دیفای است، ولی اطلاعات جامعی درباره میزان دارایی‌های واردشده به این حوزه ارائه نمی‌دهد. TVL کاملاً به دارایی‌های قفل‌شده بستگی دارد، در نتیجه دیدگاه کاذبی درباره ارزش دیفای ارائه می‌دهد.

برای مثال، ممکن است فردی برای گرفتن وام از پلتفرم آوی (Aave)، مقداری اتر سپرده‌گذاری کرده و تتر دریافت کند. سپس تتر را به یونی سواپ برده و با آن اتر خریداری کند و اتر خریداری‌شده را به پلتفرم کرو (Curve) انتقال داده و دوباره سپرده‌گذاری کند. سپرده‌گذاری مجدد اترهای خریداری‌شده ممکن است میزان TVL را بالا نشان دهد، در حالی که عملاً اینگونه نیست، علاوه بر این، نوسانات قیمت دارایی‌های پایه هم بر مقدار TVL اثر می‌گذارد، در حالی که هیچ دارایی جدیدی وارد دیفای نمی‌شود. بنابراین این سؤال مطرح می‌شود که ارزش واقعی دیفای و میزان رشد آن چگونه باید سنجیده شود؟ اگر قرار است به TVL اعتماد نکنیم، باید از چه معیار جایگزینی استفاده کنیم؟ در ادامه به کمک مقاله‌ای در dappradar این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

جریان ورودی نقدینگی به دیفای

بلاک چین اتریوم، پیشروترین پلتفرم در زمینه دیفای است. ارزش کل قفل‌شده در پلتفرم‌های دیفای در بستر اتریوم بیش از ۱۱۰ میلیارد دلار، یعنی بیش از نیمی از کل بازار دیفای است. بنابراین، تمرکز اصلی ما بر حوزه دیفای در بلاک چین اتریوم خواهد بود. همچنین، به‌دلیل گفته‌شده در بخش قبلی، ما TVL را به‌عنوان معیار اصلی برای ارزیابی ارزش دیفای در اتریوم در نظر نخواهیم گرفت و در عوض به عرضه توکن‌های خاصی که در پروتکل‌های دیفای قفل شده‌اند تکیه خواهیم کرد.

اولین موردی که بررسی می‌کنیم، میزان عرضه توکن‌های رپد اتر (wrapped ether) یا اصطلاحا WETH است که اخیراً رو به افزایش بوده است. در حالی که TVL بسته به قیمت اتر متغیر است، میزان عرضه WETH مستقیما افزایش ارزش دیفای را نشان می‌دهد. از ژوییه ۲۰۲۰ تا مه ۲۰۲۱ (تیر ۹۹ تا اردیبهشت ۱۴۰۰)، میزان عرضه WETH با نرخ ثابتی افزایش یافته است که این موضوع نشان‌دهنده رشد دیفای است. میزان رو‌به‌رشد تعداد جفت‌ارزهای WETH که پلی بین اتریوم و سایر زنجیره‌ها و همچنین ابزار اصلی برای معاملات توکن‌های غیرمثلی است، باعث ادامه‌دار شدن سناریو صعودی شده است.

اما از مه تا ژوییه ۲۰۲۱ (اردیبهشت تا تیر ۱۴۰۰) شاهد یک روند نزولی در عرضه WETH بوده‌ایم. اما بعد از تیر ماه، روند دوباره صعودی شده است. به‌طور کلی، افزایش عرضه WETH در حوزه دیفای در بستر اتریوم، افزایش ارزش دیفای را نشان می‌دهد.

برای صحت‌سنجی این ایده، توجه خود را به استیبل کوین‌ها معطوف می‌کنیم. استیبل کوین‌ها کاربرد زیادی در فضای دیفای دارند و به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک به کار می‌روند. با اینکه میزان سود این کوین‌ها در سپرده‌گذاری دیفای برای بسیاری از معامله‌گران جذاب نیست، اما کار با استیبل کوین‌ها باعث کاهش چشمگیر احتمال از دست دادن دارایی (مانند لیکویید شدن وثیقه در پروتکل میکر) می‌شود.

ما عرضه مهم‌ترین استیبل کوین‌ها را در حوزه دیفای در فضای اتریوم را تجزیه و تحلیل خواهیم کرد تا ببینیم افزایش عرضه استیبل کوین‌ها در این حوزه باعث افزایش ارزش دیفای خواهد شد یا برعکس. شایان ذکر است که توکن‌های USDC، تتر و دای بیشترین استفاده را در فضای دیفای در بلاک چین اتریوم دارند.

در نمودار زیر، شاهد افزایش قابل‌توجه عرضه استیبل کوین‌ها در سه‌ماهه ابتدایی سال ۲۰۲۱ هستیم. در مورد تتر و دای، شاهد رفتار نامنظم منحنی هستیم، اما این رفتار تا حدودی با عرضه توکن WETH در بازه زمانی مشابه انطباق دارد. اما در مورد USDC، عرضه به‌صورت قابل‌توجهی کاهش یافته است. تفاوت وضعیت توکن USDC با تتر و دای ممکن است به‌خاطر رشد سریع‌تر دیفای در بلاک چین‌های سولانا و اولنچ باشد. نمودارها می‌توانند بیانگر تغییرات و جابه‌جایی ارزش دیفای در بین بلاک چین‌های مختلف باشند، اما به‌صورت کلی نشان‌دهنده رشد مجموع فضای دیفای است.

برای مثال، با نگاهی به تغییرات عرضه تتر در Dappهای مختلف مربوط به دیفای در بلاک چین اتریوم، می‌توانیم نتیجه بگیریم که عرضه تتر در هر کدام از Dappها تغییر کرده است، اما توکن‌های تتر در مجموع در فضای دیفای باقی مانده‌اند و تنها از یک پروتکل دیفای به دیگری منتقل شده‌اند.

علاوه بر استیبل کوین‌ها و توکن WETH، بررسی توکن‌های بومی پروتکل‌های مختلف دیفای مانند آوی، یونی و سوشی هم نشان می‌دهد که عرضه این توکن‌ها هم از سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۱ تقریبا ثابت است. این خود گواه دیگری بر این موضوع است که در ماه‌های اخیر، ارزش قابل‌توجهی از حوزه دیفای خارج نشده است.

بازار توکن‌های غیرمثلی و بازی‌های بلاک چینی

در حالی که به نظر می‌رسد بازار دیفای به استحکام کافی رسیده است و در کوتاه‌مدت ارزش خود را از دست نخواهد داد، ممکن است بخشی از این ارزش به سایر دسته‌های موازی دیفای مانند NFTها و بازی‌های بلاک چینی منتقل شود. در ماه اوت (مرداد)، شاهد رکوردشکنی‌های بازار توکن‌های غیرمثلی بودیم و در طول یک ماه، بیش از ۵.۲ میلیارد دلار NFT معامله شد که ۹۰ درصد از این معاملات بر بستر اتریوم انجام گرفت. بزرگترین بازار توکن‌های غیرمثلی در بلاک چین اتریوم، اوپن سی (OpenSea) است، در ادامه معاملات بازار اوپن سی را بیشتر بررسی خواهیم کرد.

بازار توکن‌های غیرمثلی اوپن سی

بازار اوپن سی این امکان را به کاربران خود می‌دهد که برای معاملات NFTها از ارزهای مختلفی مانند اتر، دای، متیک، WETH و USDC استفاده کنند. اما بیش از ۹۹.۷ درصد از کاربران معاملات خود را با اتر یا رپد اتر انجام می‌دهند.

علاوه بر این، با بررسی تعداد توکن‌های اتر، رپد اتر و USDC معامله‌شده در بازار اوپن سی در سال ۲۰۲۱، شاهد افزایش چشمگیر این توکن‌ها در اوپن‌سی خواهیم بود.

درواقع میزان استفاده از دو توکن اتر و رپد اتر در فضای توکن‌های غیرمثلی بسیار بالاست. از سوی دیگر، روند نزولی بازار دیفای در ماه مه (اردیبهشت) با آغاز روند صعودی بازار توکن‌های غیرمثلی همزمان شده است. در واقع می‌توان گفت در ماه مه بخشی از دارایی‌ها از حوزه دیفای به NFT منتقل شده و باعث رشد بازار NFT شده است. با این حال، در رشد چشمگیر بازار NFT در ماه اوت (مرداد)، این موضوع صادق نیست. چراکه در آن مقطع میزان عرضه اتر در این دو بازار به‌صورت همزمان افزایشی بوده و هر دو بازار به موازات هم رشد کرده‌اند. به همین دلیل، می‌توان گفت رشد این دو بازار در ماه مرداد، رشدی طبیعی بوده است.

علاوه بر این، با نگاه به روندهای گذشته می‌توان یک الگوی جالب را شناسایی کرد. در اواخر ماه مه (اوایل خرداد)، تعداد تراکنش‌های مربوط به دیفای به‌طور ناگهانی کاهش و تعداد تراکنش‌های مربوط به NFT‌ و بازی‌های بلاک چینی به‌طرز چشمگیری افزایش یافته است. اگرچه به نظر می‌رسد میزان عرضه توکن‌ها در آن مقطع تغییر چندانی نداشته است، این روند نشان می‌دهد که بخشی از دارایی‌های از حوزه دیفای به حوزه NFT و بازی منتقل شده است.

بنابراین، با اینکه بخشی از ارزش در حال انتقال از دیفای به بازار NFT است، اما هر دو بازار به‌طور مستقل در حال تولید ارزش هستند. با بررسی میزان اترهایی که در بازار اوپن سی در چرخش هستند، متوجه خواهیم شد که ارزش تولیدشده در بازار NFTها تا حدود زیادی طبیعی است. در بازار دیفای هم عرضه توکن‌های بومی پروتکل‌های دیفای کاهش نیافته است، اما عرضه اتر در دیفای تا حدودی کاهشی بوده است و این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از رشد بیشتر بازار توکن‌های غیرمثلی باشد.

در مجموع، به نظر می‌رسد که ارزش دیفای به‌طور مداوم و تدریجی در حال افزایش است، در حالی که NFTها توانسته‌اند در ماه اوت با شتاب بیشتری به رشد خود ادامه دهند. در ادامه، دسته دیگری از کاربردهای پلتفرم‌های بلاک چینی را بررسی خواهیم کرد که در ماه‌های اخیر رشد خوبی را تجربه کرده است؛ بازی‌های بلاک چینی.

اکسی اینفینیتی

همانند اتفاقی که برای NFTها رخ داد، بازی‌های مبتنی بر بلاک چین هم در ماه‌های اخیر موفقیت چشمگیری به دست آوردند. استفاده از بلاک چین در صنعت بازی، مخصوصا در دسته «بازی برای کسب درآمد» یا به اختصار P2E، گسترش یافته است. برای بررسی این بخش، ما فقط بر بازی محبوب اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) تمرکز خواهیم کرد.

همه توکن‌های اکسی اعم از ERC20 و ERC721، روی زنجیره جانبی (sidechain) رونین (Ronin) میزبانی شده‌اند. بنابراین برای انجام بازی، توکن‌های ERC20 باید از طریق واسطه‌ها (Bridge) به زنجیره‌ جانبی رونین منتقل شوند. با تجزیه و تحلیل ورودی اتر به واسطه‌های رونین، می‌توانیم انتقال خالص ارزش به اکوسیستم اکسی اینفینیتی را محاسبه کنیم.

اگر میزان ورودی خالص اتر مثبت باشد، می‌توان نتیجه گرفت که تعداد اترهایی که در سایدچین رونین توکنیزه می‌شود، بیشتر از میزان اترهایی است که از این سایدچین خارج می‌شود. در حال حاضر این معیار مثبت است و توکن‌های اتر بیشتری وارد بازی اکسی می‌شوند. این موضوع غافلگیرکننده نیست، چراکه اکسی اینفینیتی در حال حاضر محبوب‌ترین بازی در صنعت بلاک چین است که بیش از ۱.۵ میلیون کاربر فعال روزانه دارد و از ماه ژوئن (خرداد) بیشتر از هر بلاک چینی، درآمد (نه سود) نصیب کاربران خود کرده است.

تجزیه و تحلیل معیارهای مربوط به بازی اکسی اینفینیتی به روشنی بیانگر ارزش ایجادشده توسط این برنامه غیرمتمرکز است. از ماه مه (اردیبهشت)، ۵.۱ میلیون تریدر اکسی بیش از ۹.۳ میلیون تراکنش انجام داده‌اند که ارزش دلاری این تراکنش‌ها به بیش از ۲.۱۵ میلیارد دلار می‌رسد.

جمع‌بندی

در ماه‌های اخیر، بازار NFTها و بازی‌های بلاک چینی رشد چشمگیری را به خود دیده‌اند، اما رشد بازی‌ها و NFTها مانع از پیشروی پروتکل‌های دیفای نشده است و این حوزه نیز به رشد تدریجی خود ادامه داده است. افزایش عرضه توکن‌های بومی پورتکل‌های، توکن‌ WETH و همچنین استیبل کوین‌هایی مانند دای، تتر و USDC گواهی بر این موضوع است.

علاوه بر این، مقدار ارزش تولیدشده در بازار توکن‌های غیرمثلی، به‌ویژه در اوپن‌ سی، نشان می‌دهد که سبک سرمایه‌گذاری برخی از فعالان بازار تغییر کرده است و برخی از آنها ذخیره ارزش دارایی خود در قالب NFT را به سرمایه‌گذاری در توکن اتر ترجیح می‌دهند.

اتفاق مشابهی در بازی‌های بلاک چینی رخ داده و اکسی اینفینیتی با رشد خیره‌کننده‌ای مواجه شده است. این رشد به اندازه‌ای زیاد بوده است که این تصور را به وجود می‌آورد که بخشی از ورودی آن از پروتکل‌های دیفای خارج شده و وارد صنعت بازی شده است. اما بررسی جداگانه دو بازار نشان می‌دهد که بازی‌های بلاک چینی به‌خودی‌خود در حال تولید ارزش هستند و رشد آن به‌خاطر انتقال جریان نقدینگی از دیفای به صنعت بازی نیست.